توجیه فقهی ضمان مالک در اداره اضطراری مال غیر(فرض ماده 306 قانون مدنی)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار حقوق خصوصی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دکتری فقه و حقوق خصوصی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

قانون مدنی در ماده 306 اداره مال غیر را در صورت اضطرار حاصله از خوف نقص یا تلف مال جایز شمرده است. در بخش پایانی مقرره فوق قانونگذار با تقریر عبارت «اگر عدم دخالت یا تأخیر در دخالت موجب ضرر صاحب مال باشد، دخالت‌کننده مستحق اخذ مخارجى خواهد بود که براى اداره کردن لازم بوده است»، این پرسش فقهی را نزد ذهن دانش­پژوهان ایجاد کرده است که توجیه فقهی ضمان مالک در برابر مدیر چیست؟ پاسخ بدین پرسش که تاکنون در آثار مرتبط توجه قابل ملاحظه­ای جهت پرورش آن مبذول نشده، عمدتاً حول سه محور نمایندگی قانونی (وکالت)، امور حسبی و قاعده احسان در گردش است که با توجه به مراتب امر، آن توجیه که نزد نگارندگان این مقاله موجه تشخیص داده شده است، ابتنای ضمان مزبور بر مفاد قاعده احسان می­باشد.

کلیدواژه‌ها


امام­ خمینی، سیدروح­الله (1385). تحریرالوسیله. قم: انتشارات دارالعلم.
ــــــــــــــ (1424). استفتائات. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ــــــــــــــ (1400). البیع. تهران: انتشارات عروج.
امامی، میرسیدحسن (1388). حقوق مدنی. تهران: انتشارات اسلامیه.
بهرامی احمدی، حمید (1389). مسئولیت مدنی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
تبریزی، میرزاجواد (1422). صراط النجوه. قم: انتشارات دفتر حفظ و نشر آثار آیت­الله تبریزی.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1388). محشی قانون مدنی. تهران: انتشارات گنج دانش.
حائری شاهباغ، سیدعلی (1387). شرح قانون مدنی. تهران: انتشارات گنج دانش.
خندانی، پدرام (1395). «مطالعۀ تطبیقی ادارۀ فضولی امور دیگری در حقوق اروپا و ایران». مجله حقوق تطبیقی دانشگاه تهران، شماره 1.
خوانساری، سیداحمد (1405). جامع­المدارک. تهران: انتشارات مکتب صدوق.
خوئی، سیدابوالقاسم (1410). موسوعه الامام خوئی. نجف: انتشارات دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله خوئی.
صفائی، سیدحسین؛ رحیمی، حبیب­الله (1392). مسئولیت مدنی. تهران: انتشارات سمت.
طاهری، حبیب­الله (1392). حقوق مدنی. قم: انتشارات جامعه مدرسین.
طبرسی، فضل­بن­حسن (1431). مجمع­البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات مرتضوی.
طوسی، محمدبن­حسن (1400). تبیان فی تفسیر القرآن. نجف: نشر دارالاحیا لتراث آثار العربی.
کاتوزیان، امیرناصر (1391). الزامات خارج از قرارداد. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
گلپایگانی، سیدمحمدرضا (1409). مجمع­المسائل. قم: انتشارات دفتر حفظ و نشر آثار آیت­الله گلپایگانی.
محقق داماد، سیدمصطفی (1388). قواعد فقه. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر (1427). استفتائات جدید. قم: انتشارات مدرسه امام علی امیرالمؤمنین (ع).
موسوی بجنوردی، سیدمحمد (1380). قواعد فقهیه. تهران: انتشارات عروج.
موسوی بجنوردی، میرزاحسن (1430). القواعد فقهیه. قم: انتشارات دلیل ما.
میرزای قمی، ابوالقاسم بن­محمدحسن (1401). جامع الشتات. تهران: انتشارات کیهان.
www.legilux.public.lu/leg/a/archives/1804/0005/a005.pdf
http://www.altalex.com/documents/news/2013/01/10/della-gestione-di-affari
http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_5142/
http://zakony.kurzy.cz/89-2012-obcansky-zakonik/cast-4-hlava-4-dil-2/
http://www.japaneselawtranslation.go.jp/law/detail/?printID=&ft=2&re=02&dn=1&yo=civil+code&x=-730&y=-319&ky=&page=4&vm=04
www.dutchcivillaw.com/legislation/dcctitle001818.htm
http://www.wipo.int/wipolex/en/text.jsp?file_id=341975
http://law.justia.com/codes/louisiana/2011/cc/cc2292
https://books.google.com/books/about/Benevolent_Intervention_in_Another_s_Aff.html?id=cTQk6MN7WEwC
(http://www.investopedia.com/terms/a/agency-by-necessity.asp