ارزیابی و محاسبه مابه‌ازای تعهدات قراردادی در نقض قراردادها از طریق خسارات جبرانی؛ مطالعه تطبیقی نظام حقوقی کامن‌لا و ایران

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار حقوق خصوصی، دانشگاه قم، قم، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

در جوامع انسانی، اصولاً افراد در مقابل یکدیگر موظف به رعایت یک ­سری تعهدات اجتماعی و قراردای هستند که در مواردی نیز نقض این تعهدات با پشتوانه قانونی که در حمایت از آنها وجود دارد، بهره­مند از یک مابه­ازای متقابل از جمله جبران خسارت می­باشند. از آنجا که یکی از مهم­ترین شئون اجتماعی تعهداتی است که اشخاص، خود، ضمن قراردادهای گوناگون به عهده می­گیرند، به وجود آمدن تعهدات قراردادی و رعایت آنها برای اشخاصِ ذیل قرارداد امری بدیهی است که در صورت نقض آنها از جانب یکی از طرفین عهدی، دیگری را مستحق انجام اقداماتی به عنوان مابه­ازای نقض تعهد می­کند. بررسی این مسئله در حقوق کامن­لا با توجه به اینکه مابه­ازای اصلی نقض تعهدات قراردادی ذیل عنوان خسارات جبران­کننده است، می­تواند در مقایسه با فقه امامیه و حقوق ایران که خسارات جبران­کننده مابه­ازای فرعی و نه اصلی نقض تعهد محسوب می­شود، نقطه عطفی در تعیین مفهوم و محدوده این نوع خسارات در حقوق ایران باشد. از همین رو مقالۀ حاضر با مطالعه تطبیقی ارزیابی و محاسبه مابه­ازای نقض تعهدات قراردادی در دو نظام حقوقی کامن­لا و حقوق ایران به این نتیجه دست یافت که تفاوت چندانی در مفهوم، محدوده و نحوه محاسبه مابه­ازای نقض تعهدات قراردادی ذیل عنوان خسارات جبران­کننده مشاهده نمی­شود و چشمگیرترین اختلاف در اصلی و فرعی بودن این نوع خسارات در هر یک از این دو نظام حقوقی است.

کلیدواژه‌ها


امامی، سیدحسن (1399ه­ق). حقوق مدنی. جلد 1. تهران: انتشارات اسلامیه.
انصاری، شیخ مرتضی (1415ه.ق). مکاسب. جلد 6. چاپ اول. قم: کنگره شیخ انصاری.
بجنوردی، سیدمحمد (1401ه.ق). قواعد فقهیه. جلد 1. چاپ سوم. تهران: عروج.
خراسانی، علی (بی­تا). شرح تبصره المتعلمین. جلد 1. قم: نرم­افزار جامع فقه اهل بیت (ع).
شاهرودی، سیدمحمود (1419ه.ق). بایسته­های فقه جزا. چاپ اول. تهران: میزان.
ـــــــــــــ (1426ه.ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت. جلد 2. چاپ اول. قم: موسسه دائره المعارف اسلامی.
شهید ثانی، زین­الدین (1419ه.ق). فوائد القواعد. چاپ اول. قم: انتشارات تبلیغات اسلامی.
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1421ه.ق). حاشیه المکاسب. جلد 2. چاپ دوم. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
طوسی، محمدبن حسن (1387ه.ق). المبسوط فی فقه الامامیه. چاپ سوم. تهران: المکتبه المرتضویه.
فرهنگ نامه فارسی دهخدا.
قانون مدنی.
قمی، سیدمحمد (1420ه.ق). المرتقی الی الفقه الأرضی. جلد 2. چاپ اول. تهران: مؤسسه دارالجلی.
کابلی، فیّاض (بی­تا). تعالیق مبسوطه علی العروه الوثقی. جلد 6. چاپ اول. قم: محلاتی.
کاتوزیان، ناصر (1389ه.ش). قانون مدنی در نظم کنونی. چاپ 26. تهران: میزان.
محقق داماد، مصطفی (1406ه.ق). قواعد فقه. جلد 2. چاپ دوازدهم. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
مطهری، مرتضی (بی­تا). فقه و حقوق. چاپ اول. قم: نرم­افزار جامعه فقه اهل بیت (ع).
مکارم شیرازی، ناصر (1427ه.ق). استفتائات جدید. جلد 1. چاپ دوم. قم: انتشارات علی بن ابی­طالب (ع).
میرزای قمی، ابوالقاسم (1413ه.ق). جامع الشتات. جلد 3. چاپ اول. تهران: کیهان.
Andrew, Neil (2011). Contract law. first edition. England: Cambridge press.
Arvind, T. T. (2017). Contract law. first Edition. Britain: Bell & Bein ltd.
Chen- Wishart, Mindy (2015). Contract law. sixth Edition. London: oxford press.
Collins, Hugh (2003). The law of contract. fourth Edition. London: lexis nexis.
"Dictionnaire du Francais". oxford publication.
Forte, A. D. M. (2000). Good faith in contract and property. First Edition. North America: Hart publishing.
Mckendrick, Ewan (2000). Contract law. fourth Edition. Newyork: palgrave.
Mulcahy, linda (2008). Contract law in perspective. fifth edition. London: Routledge Cavendish.
"Oxford Advance Dictionary". oxford publication.
Park, Milton (2009). Contract law. sixth edition. Newyork: Routledge-  Cavendish.
Treitel, sir Guenter (2003). The law of contract. Eleven Edition. London: sweet & Maxwell.
Young, Max (2009). Understanding contract law. first edition. USA: Routledge- Cavendish.
Zimmermann, Richard (1222). The law of obligations. first edition. London: juta & co, ltd.