با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی حقوق پزشکی ایران

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق، دانشکده ادبیات دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

برخی از دادگاه­های تجدید نظر حکم صادره از دادگاه بدوی را قرار توصیف می­نمایند و حکم صادره را با تلقی قرار پس از نقض جهت رسیدگی مجدد به شعبه بدوی بازمی‌گردانند. دادگاه­هایی که چنین رویه­ای را اعمال می‌کنند، در توجیه عمل خود به دلایل مختلفی اشاره می‌کنند. نگارندگان با اعمال روش تحقیق کاربردی و استفاد از داده­های کتابخانه­ای در تلاش برای یافتن پاسخ این سؤالات هستند که اعمال این رویه محمل قانونی دارد؟ و نیز چنین عملی می­تواند کمکی به تحقق عدالت به عنوان وظیفه ذاتی نهاد دادگستری نماید؟ به نظر، گذشته از اینکه چنین دلایلی هیچ کدام نمی­تواند مجوزی بر امکان توصیف حکم بدوی به عنوان قرار توسط دادگاه تجدیدنظر باشد، بلکه  این عمل با فلسفه و ویژگی­های آیین دادرسی مدنی و قاعده فراغ دادرسی مغایر بوده و از سوی دیگر، به دادگاه تجدیدنظر اختیارات فراقانونی اعطا می­کند که از جمله آن قرار گرفتن دادگاه تجدید نظر در جایگاه دیوان عالی کشور و نیز قاعده­ساز دانستن مرجع مزبور است. همچنین این عمل با ایجاد دور تسلسل در دادرسی می‌تواند موجب اطاله دادرسی گـردد. از همیـن رو به نظر چنین رویه­ای بیشتر از اینکه به تحقق عدالت کمک نماید، می­تواند موجب بروز مشکلات عدیده‌ای شود و باید از اعمال چنین رویه­ای پرهیز کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

ای. هرزوگ، پیتی و دلمار کارلن. (1401). شکایت ازآرای قضایی. ترجمه حسن محسنی و مهسا آقائی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
آشتیانی، میرزا محمدحسن. (۱۳۶۳). کتاب القضا. قم: انتشارات هجرت.
برهانی، بلقیس. (1401). «اصول و قواعد حاکم بر دادرسی مدنی در حقوق ایران و فرانسه». تمدن حقوقی، دوره ۵، شماره ۱۱.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1400 الف). دانشنامه حقوقی. جلد پنجم. چاپ سوم. تهران: انتشارات گنج دانش.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۸۸). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. چاپ چهارم. تهران: انتشارات گنج دانش.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۴۰۰ ب). دایره المعارف علوم اسلامی- قضایی. جلد اول. تهران: انتشارات گنج دانش.
حکیم، سید محمدتقی. (۱۴۱۸ق.). الوصول العامه فی فقه مقارن. جلد دوم. مجمع جهانی اهل‌بیت .
حیاتی ، علی عباس. (۱۳۹۳). آیین دادرسی مدنی. جلد اول. چاپ دوم. تهران: انتشارات میزان.
داودی، حسین. (۱۳۹۷). «ویژگی­های قواعد شکلی (آیین دادرسی مدنی)». مطالعات حقوق خصوصی، دوره ۴۸، شماره ۲، صص 211-226.
داودی، حسین. (۱۳۹۹). فلسفه، مبانی و شیوه­های تفسیر آیین دادرسی مدنی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
داودی، حسین. (۱۴۰۰). «تاریخچه و ظرفیت قاعده­گذاری دیوان عالی کشور در صدور رأی وحدت رویه». مجله تخصصی دیوان عالی کشور، دوره 1، شماره 1، صص 60-25.
رشتی، حاج میرزا حبیب­الله. (۱۴۰۱ ق.). کتاب القضا. جلد اول. قم: دارالقرآن الکریم.
زراعت، عباس. (۱۳۷۹). آیین دادرسی دادگاه­های عمومی و انقلاب در امور مدنی. تهران: انتشارات خط سوم.
شریفی، علیرضا. (۱۴۰۱). «تغییر توصیف رأی دادگاه تالی در مراجع عالی». پژوهش­های حقوقی، دوره 20، شماره ۴۶.
صص 205-223.
شمس، عبدالله. (۱۳۹۸). آیین دادرسی مدنی. چاپ سی و نهم. تهران: انتشارات دراگ.
صادقی،‌ محسن. (1394). اصول حقوقی و جایگاه آن در حقوق موضوعه. ‌چاپ دوم. تهران: انتشارات ‌میزان.
طوسی، محمد بن حسن. (1363). مبسوط فی فقه الامامیه، سلسله الینا بیع الفقهیه. جلد دوم. تهران: المکتب المرتضویه.
غمامی، مجید و محسنی، حسن. (1385). «اصول تضمین کننده عملکرد دموکراتیک در دادرسی و اصول مربوط به ویژگی­های دادرسی مدنی». مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره ۷۴، صص 265-296.
غمامی، مجیـد و محسنی، حسن. (۱۴۰۱). آیین دادرسی مدنی فراملی. چاپ ششم. تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاشانی، جواد و جعفری، زهرا. (۱۳۹۰). «بررسی اثر انتقالی تجدید نظرخواهی (در دعاوی مدنی) در حقوق ایران و فرانسه». پژوهش حقوق و سیاست، سال سوم، شماره ۳۳، صص 264-235.
کاتوزیان، ناصر. (1396). اعتبار امر قضاوت شده در دعوای
مدنی
. چاپ دوم. ویرایش سوم. تهران: نشر میزان.
مافی، همایون و غنیلوی، محمد. (۱۳۹۸). «مفهوم و ضمانت اجرای اصول دادرسی در آیین دادرسی مدنی». فصلنامه دانشنامه­های حقوقی، دوره 2، شماره ۳، صص 267-293.
متین دفتری، احمد. (۱۳۸۱). آیین دادرسی مدنی و بازرگانی. چاپ دوم. تهران: انتشارات مجد.
نجفی، محمدحسن. (۱۴۱۲ق.). جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام. جلد سی و سوم. چاپ هفتم. بیروت: مؤسسه المرتضی العالمیه.
نهرینی، فریدون. (۱۴۰۰). آیین دادرسی مدنی. چاپ دوم. تهران: انتشارات گنج دانش.
نهرینی، فریدون. (۱۳۹۰). «تشخیص ماهیت و نوع رأی دادگاه». مطالعات حقوق خصوصی، دوره ۴۱، شماره ۲، صص 301-320.
یاری، الیاس؛ شهبازی­نیا، مرتضی؛ عیسایی تفرشی، محمد و غمامی، مجید. (۱۳۹۴). «ارائه دلیل جدید در مرحله تجدیدنظر دعاوی مدنی (مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و انگلیس)». پژوهش­های حقوق تطبیقی، سال نوزدهم، شماره ۱، صص 164-143.
Ay Herzog, Petey and Delmar Karlen, translated by Hasan Mohseni and Mehsa Aghaei. (1401). complaint against judicial decisions. Tehran: Publishing Company (In Persian).
Ashtiani, Mirza Mohammad Hassan. (1363). Kitab al-Qada. Qom: Hijar Publications (In Persian).
Burhani, Balqis. (1401). "Principles and rules governing civil proceedings in Iranian and French law". Legal Civilization, Volume 5, Number 11 (In Persian).
Jafari Langroudi, Mohammad Jaafar. (1400 A.). legal encyclopedia. fifth volume, third edition. Tehran: Ganj Danesh Publications (In Persian).
Jafari Langroudi, Mohammad Jaafar. (2008). expanded on legal terminology. 4th edition. Tehran: Ganj Danesh Publications (In Persian).
Jafari Langroudi, Mohammad Jaafar. (1400 B.). Encyclopaedia of Islamic
Sciences, Judicial. Volume 1, Tehran: Ganj Danesh Publications (In Persian).
Hakim, Seyyed Mohammad Taqi. (1418 A.H.). Al-Araqih al-Amee fi Fiqh al-Maqarn. Volume II, World Assembly of Ahl al-Bayt (In Persian).
Hayati, Ali Abbas. (2013). Code of Civil Procedure. first volume. second edition. Tehran: Mizan Publications (In Persian).
Davodi, Hossein. (2017). "Characteristics of Formal Rules (Civil Procedure)". Private Law Studies, Volume 48, Number 2. pp. 211-226 (In Persian).
Davodi, Hossein. (2019). philosophy, principles and methods of interpretation of civil procedure. Tehran: Publishing Company (In Persian).
Davodi, Hossein. (1400). "The history and rule-making capacity of the Supreme Court of Iran in issuing a unanimous decision". specialized journal of the Supreme Court of Iran, volume 1, number 1, pp. 25-60 (In Persian).
Rashti, Haj Mirza Habibullah. (1401 AH). Kitab al-Qada. first volume. Qom: Dar al-Qur'an al-Karim (In Persian).
Zarem, Abbas. (1379). Procedures of General Courts and Revolution in Civil Affairs. Tehran: Third Line Publications (In Persian).
Sharifi, Alireza. (1401). "changing the description of the decision of the Tali court in higher authorities". legal researches, volume 20, number 46. pp. 205-223 (In Persian).
Shams, Abdullah. (2018). Code of Civil Procedure. 39th edition. Tehran: Drag Publications (In Persian).
Sadeghi, Mohsen. (2014). legal principles and their place in the subject law. 2nd edition. Tehran: Mizan Publications (In Persian).
Tusi, Muhammad bin Hasan. (1363). Mabusut fi fiqh al-Umamiyyah, the series of Elina Bay al-Fiqhiyyah. second volume. Tehran: Al-Maktab al-Mortazawieh (In Persian).
Ghamami, Majid and Hassan Mohseni. (1385). "principles guaranteeing democratic performance in proceedings and principles related to the characteristics of civil proceedings". Faculty of Law and Political Science Journal, No. 74, pp. 265-296 (In Persian).
Ghamami, Majid and Hassan Mohseni. (1401). Transnational Civil Procedure. 6th edition. Tehran: Publishing Company (In Persian).
Kashani, Javad and Zahra Jafari. (2019). "Investigation of the transitional effect of appeals (in civil lawsuits) in Iranian and French law". Law and Politics Research, third year, number 33, pp. 264-235 (In Persian).
Katouzian, Nasser. (2016). Validity of the adjudicated matter in civil litigation. 2nd edition. 3rd edition. Tehran: Mizan Publishing House (In Persian).
Mafi, Homayoun and Ghanilavi, Mohammad (2018). "The concept and guarantee of the implementation of procedural principles in civil procedure". Legal Encyclopedia Quarterly, Volume 2, Number 3, pp. 267-293 (In Persian).
Matin Doftri, Ahmed. (2011). Civil and Commercial Procedures. 2nd edition. Tehran: Majd Publications (In Persian).
Najafi, Mohammad Hasan. (1412 AH). Javaher al-Kalam fi Sharh Shar'e al-Islam. Volume 33. 7th edition. Beirut: Al-Mortaza Institute (In Persian).
Nahrini, Fereydoun. (1400). Code of Civil Procedure. second edition. Tehran: Ganj Danesh Publications (In Persian).
Nahrini, Fereydoun. (1390). "Identifying the nature and type of court verdict". private law studies, volume 41, number 2, pp. 301-320 (In Persian).
Yari, Elias; Shahbazinia, Morteza; Eisaei Tafarshi, Mohammad and Ghamami, Majid, (2014). "Presenting a new reason in the appeal stage of civil lawsuits (a comparative study in Iranian and British law)". Comparative Law Research, 19th year, No. 1, p. 164 -143 (In Persian).