تحدید حقوق مالکانه اشخاص در اجرای طرح‌های شهری با تأکید بر رویه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری،گروه حقوق، واحد شهرقدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 گروه حقوق، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

قانون­گذار ایران به موجب قوانین متعدد از جمله اصل 47 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و نیز مواد30و31 قانون مدنی مالکیت اشخاص را محترم و در اصل 22 قانون اساسی مال مشروع اشخاص را تحت حمایت همه جانبه قانون و مصون از تعرض دانسته است. بدین ترتیب در قانون حقی برای مالکین جهت اضرار به غیر و تجاوز به منافع و حقوق عمومی و نیز حقوقی جهت مالکیت غیر مشروع جعل و پیش بینی نشده است. قانون گذار در موارد متعددی استثنائات وارده بر قاعده تسلیط را بیان نموده است که از آن جمله می توان به قوانین مربوط به سلب مالکیت اشخاص و یا تحدید مالکیت اشخاص اشاره نمود. از آنجا که شهرداری ها به عنوان متولی شهر و نیز طبق قانون، مجری اکثر قوانین و مقررات و ضوابط محدود کننده حقوق مالکانه که به تصویب قانون گذار،شورای های اسلامی شهر، شورای عالی شهرسازی و معماری و.. می رسد، در محدوده و حریم شهر می باشد، لذا، به زعم شهروندان، شهرداری ها بیشترین نقش در محدود نمودن اعمال حقوق مالکانه در شهرها ایفاء را می نمایند. طبق اصل 173 قانون اساسی و ماده 10قانون دیوان عدالت اداری، دیوان عدالت اداری به شکایات مردم علیه شهرداری و حسب مورد دستگاههای مجری قوانین ومقررات سالب ویا محدود کننده مالکیت و...،رسیدگی می نماید. همچنین در مواردی که اشخاص مدعی مغایرت مصوبات و بخشنامه ها و آیین نامه های شورای های اسلامی شهر و سایر مراجع ذی صلاح با قانون می باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


امامی، سیدحسن (1377). حقوق مدنی. جلد 1 و 2. تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
امیری، سارا (1395). کمیسیون­های ماده صد در نظام حقوقی و مقایسه با اصول دادرسی. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات ساوه.
انصاری، شیخ مرتضی بن محمد امین (1419 ق). فرائد الاصول. انتشارات مجمع الفکر الاسلامی.
بهشتیان، سیدمحسن (1398). تملک اراضی توسط شهرداری. تهران: انتشارات مجد.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1372). ترمینولوژی حقوق. تهران: کتابخانه گنج دانش.
ــــــــــ (1395). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
حاج­زاده، هادی (1393). گزارش پژوهشی آشنایی با مفاهیم حقوق عمومی بررسی مفهوم «منفعت عمومی». تهران: دفتر مطالعات نظام سازی اسلامی.
حسینی، سیدابراهیم؛ راغبی، محمدعلی؛ نوذری فردوسیه، محمد (1396). «واکاوی شیوه تعارض­زدایی میان قاعده تسلیط و دیگر قواعد مربوط در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران». مجله حکومت اسلامی، سال بیست و دوم، شماره چهارم، از صص 156-129.
خمینی، سیدروح­الله (1421 ق). کتاب البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (چاپ و نشرعروج).
خویی، سیدابوالقاسم (1410 ق). محاضرات فی اصول الفقه. تقریر محمد اسحاق فیاض. قم: دارالهادی للمطبوعات. جلد 3.
ـــــــــ (1417 ق). مصباح الاصول. قم: ناشر مکتبه الدواری.
صدر، سیدحسن (1406ق). تکمله امل الامل. قم: مکتبه آیت­الله المرعشی.
عاملی، شیخ حر (1414ق). وسائل الشیعه. ناشر آل البیت.
عباسی، بیژن (1393). مبانی حقوق عمومی. تهران: نشر دادگستر.
عمید زنجانی، عباسعلی (1386). قواعد فقه. تهران: سمت.
قافی، حسین و شریعتی، سعید (1392). اصول فقه کاربردی (اصول عملیه و تعارض ادله). قم: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
کاتوزیان، ناصر (1379). وقایع حقوقی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
ــــــــــــ (1383). مبانی حقوق عمومی. تهران: نشر میزان.
محقق داماد، سیدمصطفی (1391). قواعد فقه (بخش مدنی). مرکز نشر علوم اسلامی.
محمدی، امید (1398). مجموعه آرای هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در حوزه شهرداری­ها و شوراهای اسلامی شهر. تهران: انتشارات مجد.
محمدی، ابوالحسن (1374). قواعد فقه. تهران: نشر یلدا.
محمدی، امید (1398). قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری (کاربردی). تهران: انتشارات شهبازی.
مرکز مطالعات شهر تهران (1391). طرح جامع شهر تهران.
مشکینی، علی (علی­اکبر فیض) (1371). اصطلاحات الاصول. قم: نشرالهادی.
معین، محمد (1388). فرهنگ فارسی. تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
مکارم شیرازی، ناصر (1411ق). القواعد الفقهیة. قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابیطالب (ع).
منصوریان، ناصرعلی؛ شیبانی، عادل (1395). «مفهوم مالکیت عمومی و جایگاه آن در قانونگذاری ایران». دو فصلنامه دیدگاهی حقوق قضایی، شماره 75 و 76، صص 142-117.
موسوی بجنوردی، سیدحسن (1419ق). القواعد الفقیهیه. قم: انتشارات الهادی.
موسوی بجنوردی، سیدمحمد؛ حسینی نیک، سیدعباس (1394). «ماهیت ملک و مالکیت در اموال فکری با رویکردی به نظر امام خمینی». پژوهشنامه متین، سال هفدهم، شماره 67، صص 48-23.
میرزای قمی، میرزا ابوالقاسم (1430ق). قوانین الاصول. قم: کتابفروشی اسلامیه.
نجفی، محمدحسن بن باقر معروف به صاحب جواهر (1362). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. تحقیق عباس قوچانی. تهران: دارالکتب اسلامیه.
نراقی، محمد بن احمد (1408 ق). عوایدالایام. قم،:کتبه بصیرتی.