تحلیلی بر مفهوم قلمرو عمومی آفرینش‌های فکری

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکترای حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید یهشتی، تهران، ایران

چکیده

در نوشتار حاضر به معرفی نهاد قلمرو عمومی آفرینشهای فکری پرداخته شده است. به عبارتی با تحلیل این نهاد سعی شده است جایگاه و اهمیت آن روشن گردد. قلمرو عمومی در تلاش برای ایجاد تعادل و توازن میان حقوق صاحبان اثر، جامعه و اشخاص ثالث است. اگرچه قلمرو عمومی پیشینه‌ای طولانی در ادبیات حقوق مالکیت فکری دارد لکن متأسفانه کمتر مورد توجه نظریه‌پردازان و تصمیم گیرندگان این عرصه قرار گرفته است. در حالی که قلمرو عمومی آفرینش­های فکری نقش بسزایی در گردش آزاد اطلاعات، بالا رفتن اطلاعات عمومی، نیل به یک جامعه دموکراتیک، ایجاد فضایی برای رشد و نمو خلاقیت‌ها، دسترسی گسترده به میراث فرهنگی، توسعه سلامت و امنیت عمومی بازی می‌کند. بررسی نهاد مذکور از سه طریق و در قالب سه گفتار مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا بررسی لغوی و اصطلاحی، مورد توجه قرار گرفته است. پس از آن، به مقایسه قلمرو عمومی آفرینش­های فکری با سایر نهادهای مشابه شامل اموال عمومی، اموال دولتی، انفال، مباحات و میراث مشترک بشریت پرداخته است. در نهایت گفتار بعدی ضمن بیان غیر قابل احصا بودن، مهم­ترین مصادیق قلمرو عمومی آفرینشهای فکری را به صورت تطبیقی معرفی نموده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


انصاری، باقر (1391-1390). تقریرات درس حقوق اطلاعات، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، گروه حقوق مالکیت فکری، نیمسال اول.
بزرگی، وحید و فتحی زاده، امیرهوشنگ (1383). بایسته های الحاق به سازمان جهانی تجارت در زمینه حقوق مالکیت فکری، شرکت چاپ و نشر بازرگانی، چاپ اول
جعفری تبار، حسن (1386). «ملک معنی درکنار؛ گفتاری در فلسفه حقوق مالکیت فکری»، فصلنامه حقوق دانشگاه تهران، سال 37، شماره 2،  صص 82-41.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1386). مبسوط در ترمینولوژی حقوق، کتابخانه گنج دانش. جلد اول، چاپ سوم
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1389). ترمینولوژی حقوق. کتابخانه گنج دانش، چاپ سوم
خامنه ای، سید محمد (1386). مالکیت عمومی. انتشارات تولید کتاب (تک)، چاپ چهارم
خدمتگزار، محسن (1390). فلسفه مالکیت فکری. نشر میزان، چاپ اول
دراهوس، پیتر (1391). فلسفه مالکیت فکری. ترجمه محمود حکمت نیا، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول
رفیعی، محمدتقی (1386). فرهنگ حقوقی مجد. انتشارات مجمع علمی و فرهنگی مجد، چاپ هفتم
زرکلام، ستار (1387). حقوق مالکیت ادبی و هنری. انتشارات سمت، چاپ اول
زرکلام، ستار (1391-1390). «جزوه حقوق نرم­افزارها»، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، نیمسال اول.
ساعی، احمد و گیاه­شناس، جواد (1388). «بررسی تاثیر حقوق مالکیت فکری بر روابط شمال-جنوب»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، سال سوم، شماره 9، صص 138-101.
شریف، محمد (1378) «میراث مشترک بشریت و وصف آن به عنوان قاعده آمره»، پژوهش حقوق و سیاست دانشگاه علامه طباطبائی، سال اول، شماره 1، صص 182-135.
شمس، احمد (1389). نظام حقوقی اراضی ملی شده. نشر دادگستر، چاپ چهارم.
شمس، عبدالحمید (1382). حقوق مالکیت بر علائم تجاری و صنعتی. انتشارات سمت. چاپ اول
شهید ثانی (1386). تحریر الروضه فی الشرح اللمعه. نقد و تفسیر از علیرضا امینی و محمدرضا آیتی، جلد اول، چاپ دهم، انتشارات سمت و موسسه فرهنگی طه.
شیخی، مریم (1385). «چالش‌های حقوق مالکیت فکری در حوزه سلامت»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 20، صص 82-61.
صفایی، سیدحسین (1386). حقوق مدنی اشخاص و اموال.  نشر میزان، چاپ ششم.
قانون اصلاح ماده 12 قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان مصوب 1348 (1389).
قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات (1388).
قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علایم تجاری (1386).
قانون ثبت علائم و اختراعات (1310) (منسوخ).
قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان (1348).
قانون مدنی (1307).
کاتوزیان، ناصر (1385). حقوق مدنی اموال و مالکیت. نشر میزان، چاپ چهاردهم.
کشاورز، بهمن (1366). فرهنگ انگلیسی به فارسی کشاورز. انتشارات امیرکبیر، چاپ اول.
کلمبه، کلود (1385). اصول بنیادین حق مولف و حقوق مجاور در جهان. ترجمه علیرضا محمدزاده وادقانی. تهران: نشر میزان، چاپ اول.
میرحسینی، سید حسن (1385). فرهنگ حقوق مالکیت معنوی. تهران: نشر میزان. جلد دوم (حقوق مالکیت ادبی و هنری). چاپ اول.
میرحسینی، سیدحسن (1387). حقوق اختراعات. تهران: نشر میزان، چاپ اول.
وحید، هادی (1391-1390). «تقریرات درس مبانی نظری مالکیت فکری»، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، گروه حقوق مالکیت فکری، نیمسال اول.
Berne Convention For The Protection of Literary And Artistic Work, 9 September 1886.
Birnhack Michael D. (2006). "More or Better? Shaping The Public Domain, published in "The Future Of The Public Domain", Kluwer Law International Publication, pp 59-86.
Boyle, James (2003). "The Opposite of Property?", Law And Contemporary Problems Journal, Number 1 & 2, Volume 66, pp 1-32.
Boyle, James (2003). "The Second Enclosure Movement and The Construction of The Public Domain", Law And Contemporary Problems Journal, Number 1 & 2, Volume 66, pp 42-54.
Cohen, Julie E. (2006). "Copyright, Commodification, and Culture: Locating the Public Domain, published in "The Future of The Public Domain", Kluwer Law International Publication, pp. 121-166.
Copyright Act of Australia 1968.
Copyright Act of Canada 1985.
Copyright Act of U.S 1978
Dagan, Hanoch (2005). "Property and the Public Domain", Forthcoming in 17(3) YALE J. L. & HUMANITIES, pp 1-11.
Directive 2006/116/EC of The European Parliament  And Of The Council Of 12 December 2006 on the term of protection of copyright and certain related rights.
Directive 91/250/EC of The European Parliament  and of The Council Of 14 may 1991on the legal protection of computer program.
Directive 96/9/EC of The European Parliament and of The Council of 11 March 1996 on the legal protection of databases.
Donaldson V. Becket,1 Eng.Rep.837 (1774).
Donoghue V. Allied Newspapers Limited (1938).
European Patent Act (Munich) 5 October 1973.
Feist Publications, Inc. V. Rural Telephone Service (1991) 
German Federal Supreme Court Case I ZR 111/63, BGHZ 44, 288 – Apfel- Madonna (1965).
Ginsburg, Jane (2006). "Une Chose Publique’? The Author’s Domain And The Public Domain in Early British", French and US Copyight Law, Columbia Law School, pp 1-30
Guibault, Lucie (2006). "Wrapping Information in Contract: How Does it Affect the Public Domain?, published in "The Future of The Public Domain", Kluwer Law International Publication, pp 87-104.
Halbert, Debora J. (2005). Resisting Intellectual Property. Routledge Publication, First Published.
Koelman, Kamiel J. (2006). "The Public Domain Commodified: Technological Measures and Productive Information Use, published in "The Future of The Public Domain", Kluwer Law International Publication, pp 105-120.
Mazer v. Stein, 347 U.S. 201 (1954)
Mazzone, Jason, (2006). "Copyfraud", New York University Law Review, pp 1026-1100
Millar v. Taylor, 98 Eng. Rep. 201, 252 (1769).
Peukert, Alexander (2016). "A Doctrine Of The Public Domain", Research Paper of the Faculty of Law of the Goethe University Frankfurt.
Rose, Carol M. Romans (2003). "Roads, And Romantic Creators: Traditions of Public Property In The Information Age", Law And Contemporary Problems Journal, Number 1 & 2, Volume 66, pp 89-110.
Rose, Mark (2003). "Nine-tenths Of The Law: The English Copyright Debates And The Rhetoric Of The Public Domain", Law And Contemporary Problems Journal, Number 1 & 2, Volume 66, pp 75-87.
Salzberger, Eli M. (2006). "Economic Analysis of The Public Domain, published in "The Future Of The Public Domain", Kluwer Law International Publication, pp 27-58.
Samuelson, Pamela (2003). "Mapping The Digital Public Domain: Threats And Opportunities", Law And Contemporary Problems Journal, Number 1 & 2, Volume 66, pp 147-171.
Samuelson, Pamela (2006). "Challenges In Mapping The Public Domain, published in "The Future of The Public Domain", Kluwer Law International Publication, pp 7-26.
The Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights (TRIPS).
Victoria Park Racing & Recreation Grounds Co Ltd v Taylor (1937).
WIPO Intellectual Property Handbook.