مواجهه فقهی حقوقی با رمزارزها در مسیر جهانی شدن - یک ضرورت

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد تجارت بین‌الملل، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار حقوق خصوصی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

رمزارز، ارز مبتنی بر علوم رمزنگاری است که به­رغم اداره غیرمتمرکز توسط کاربران، امنیت پرداخت­ و عملکرد­ در آن همواره مورد تأمین است. انتقال سریع با کمترین هزینه، غیر متمرکز بودن انتشار، معین بودن مقدار آن و امنیت بالای آن مانع عدم توقیف این نوع دارایی است.  اندیشمندان اسلامی راجع به رمرارز دو دیدگاه متفاوت دارند. حرام و ممنوع بودن آن و مجاز و بلامانع بودن آن و در کنار این چالش­های شرعی، با توجه به انتقال نظیر به نظیر و غیر متمرکز بودن و حذف تبعی نهادهای واسط،  لزوم سیاست­گذاری در مواجهه با این پدیده نوظهور اقتصادی، اهمیت ویژه­ای یافته است. به ویژه اینکه هر روز شاهد پیشرفت­های شگرف تکنولوژی، رشد شرکت­های چندملیتی، ادغام اقتصاد ملی در قلمرو اقتصاد­های جهانی، تغییر نظام پولی و مالی و در نهایت ایجاد بازارهای جهانی جدید و غیر متمرکز هستیم. در فضای ترسیم­شده، نظام جدید پولی یک ضرورت بوده و مواجهه با چنین فضایی انکارناپذیر است. در این بیـن رمـزارز پیش­قراولـی بـر آگاهی دولـت­هاست تا با سیاست­گذاری­های لازم در سطوح مختلف حکمرانی، قانون­گذاری و تنظیم­گری، بسترهای لازم برای تحولات جهانی را فراهم سازند. رویکرد کشور ما از بدو ظهور این پدیده نوین، متفاوت و بعضاً متناقض است. پس بنابراین، در این مقاله با روش تحلیلی کتابخانه­ای، بررسی­های فقهی و حقوقی مواجهه با رمزارزها را مورد اهتمام خود قرار داده­ایم و در مسیر جهانی شدن، تقویت همه­جانبه این مواجهه اجتناب-ناپذیر را قبل از جهان­شمولی، یک ضروت لازم می­دانیم.

کلیدواژه‌ها


ابوبکر، محمد (۲۰۱۸). «بررسی جامع فقهی بیت کوین ارزهای دیجیتال و بلاک چین».
ارغوانی پیرسلامی، فریبرز؛ میراحمدی، سعید (1399). «جهانی شدن ارزهای مجازی و حکمرانی اقتصادی دولت». سیاست و روابط بین­الملل، سال سوم، شماره ۲.
امامی، سیدحسن (1386). حقوق مدنی. جلد اول. چاپ بیست و هفتم. تهران: انتشارات اسلامیه .
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386). ترمینولوژی حقوق. چاپ هجدهم. تهران: کتابخانه گنج دانش .
خادمان، محمود؛ کوشا، ابوطالب؛ نوری، فاطمه (1397). «شناسایی ماهیت حقوقی رمزارزها با تحلیل ساختاری آنها در نظام حقوقی ایران». فصلنامه علمی مجله حقوقی دادگستری، دوره ۸۵، شماره ۱۱۵.
خردمند، محسن (1398). «بررسی فقهی استخراج و مبادله رمزارزها با تمرکز بر شبکه بیت کوین». معرفت اقتصاد اسلامی.
رجبی، ابوالقاسم (۱۳۹۷). «ارز مجازی، قانون­گذاری در کشورهای مختلف و پیشنهادهایی برای ایران». مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی.
روشن، محمد؛ مظفری، مصطفی؛ میرزایی، هانیه (1397). «بررسی وضعیت فقهی و حقوقی بیت کوین». فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره ۸۷.
سیاه­بیدی کرمانشاهی، سعید؛ کناری­زاده، حمیدرضا (۱۳۹۸). «بررسی اجمالی مقررات ارز دیجیتال و پیامدهای قانونی آن». پژوهش­نامه حقوق فارس، ۱۳۹۷.
شهیدی، مهدی (1386). حقوق مدنی 3 (تعهدات). چاپ یازدهم. تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
صفایی سیدحسین (1389). دوره مقدمانی حقوق مدنی (اشخاص و اموال). جلد اول. چاپ یازدهم. تهران: بنیاد حقوقی میزان.
عبدی­پور، ابراهیم (۱۳۹۷). «تحلیل حقوقی ماهیت پول الکترونیکی». حقوق خصوصی، سال هفتم، بهار و تابستان ۹۸، شماره ۱۶.
عسگری، سجاد (1399). «نسبت­شناسی رمزارز در نظام تقنینی ایران». مجله حقوقی دادگستری، دوره ۸۵، شماره ۱۱۳.
عیوضلو، حسین؛ موسویان، سیدعباس؛ رضایی صدرآبادی، محسن؛ نوری، جواد (پاییز و زمستان 1398). «تحلیل فقهی، اقتصادی استخراج ارزهای مجازی در نظام اقتصادی اسلام و مطالعه موردی بیت کوین». معرفت اقتصاد اسلامی، سال یازدهم، شماره ۱.
کاتوزیان، ناصر (1386). اموال و مالکیت. چاپ هفدهم. تهران: بنیاد حقوقی میزان .
کاظمی­تبار، سیدجواد؛ سالک، زهرا (1398). «مبارزه با پولشویی با عصر بلاک چین». بابلسر: دوازدهمین کنفرانس بین­المللی انجمن ایرانی تحقیق در عملیات.
محمودی، اصغر (۱۳۹۸). «تحلیل ارزهای مجازی در پرتو فقه، حقوق و مطالعات تطبیقی». مطالعات حقوق خصوصی (حقوق).
مغنیه، محمدجواد (1377). فقه­الامام جعفر الصادق. جلد 2. قم: اسماعیلیان.
نواب­پور، علیرضا (1399). مقدمه­ای بر پول رمزنگاری شده، مبانی مالی، فنی و فقهی. جامعه امام صادق(ع)
نواب­پور، علیرضا و همکاران (1397). «تحلیل­های فقهی کارکردهای پول های رمزنگاری شده، مورد مطالعه بیت کوین». اقتصاد اسلامی.
نوری، مهدی؛ نواب­پور، علیرضا (۱۳۹۶). «طراحی چارچوب مفهومی سیاستگذاری ارزهای مجازی در اقتصاد ایران». سیاست­گذاری عمومی.
Dewey, J. (2019). Block Chain & Cryptocurrency Regulation. URL: https://www.acc. com/sites/default/ files/resources/Val/members only.Artic. pdf 262:264.
Dewey, J.; LLP, H. & K. (2020). Block chain and cryptocurrency regulation in Africa.
http://fa.m.wikipedia.org
http://khanesarmaye.com
Poorhashemi, A. (2020). “Emergence of International Environmental Law: as a new branch of International Public Law”. CIFILE Journal of International Law, 1(2), pp. 33-39. doe: 10.30489/cifj.2020.218985.1013.
Poorhashemi, A. (2021). “Quell development pour le droit international de l'environnement au 21ème siècle?” CIFILE Journal of International Law, 2(3), pp. 76-87. dui: 10.30489/cifj.2020.238827.1018
Ross, A. (2015). Tribunal rules on admissibility of hacked Kazakh emails.
United Nations Convention against corruption (2005). Vienna: UN. FATF, Money Laundering Using New Payment Methods, 2010.
Xinhua net (2018). Zhou Xiaochuan: Future Regulation on Virtual Currency Will Be Dynamic, Imprudent Products Shall Be Stopped for Now [WWW Document], URL http://www. xinhuanet.com/finance/2018-03/10/c_ 129826604.htm (in Chinese).