تأثیر و حدود قاعده احسان در میزان مسئولیت مدیر مال غیر و بررسی تطبیقی با حقوق کامن‌لا

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه حقوق خصوصی، واحد خرم‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم‌آباد، ایران

2 استادیار گروه حقوق خصوصی، واحد خرم‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم‌آباد، ایران

چکیده

اصل استقلال و تسلیط اشخاص و همچنین عدم ولایت بر امور دیگران اقتضاء دارد. هر شخص به طور معمول صرفاً در اموال یا امور خود دخالت و تصرف نماید و مجاز به دخالت در امور دیگران نیست. از آنجا که اداره و دخالت در امور دیگران، وضعیتی خلاف قاعده و اصل است، قانونگذار ایران در ماده 306 قانون مدنی، اداره مال غیر را تحت شرایطی پذیرفته است. با توجه به اینکه اداره مال غیر استثنایی بر اصل عدم ولایت بر اموال دیگران است، چنانچه در روند مدیریت مال غیر خسارتی به مالک مال وارد آید، استناد و تکیه بر قاعده احسان چگونه و تا چه میزان مسئولیت مدیر فضولی را تحت تأثیر قرار می­دهد؟ این پژوهش براساس روش تحلیل عقلانی در حقوق ایران و کامن لا به این نتیجه دست یافت، در مواردی که قصد مدیر دفع ضرر از اموال دیگران بوده و در این راستا زیان خارج از تقصیر، متوجه مالک گردد، به موجب قاعده احسان مدیر فضولی از مسئولیت بری می­گردد.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
امامی، سید حسن (1390). حقوق مدنی. جلد اول. تهران: انتشارات اسلامیه. چاپ سی و دوم.
انصاری، شیخ مرتضی (1410هـ.ق). المکاسب. جلد دوم. بیروت: انتشارات مؤسسه النعمان.
اصفهانی، محمد حسین (1382). بحوث فی الفقه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی. چاپ دوم.
بیات، فرهاد؛ بیات، شیرین (1394). شرح جامع قانون مدنی. تهران: انتشارات ارشد. چاپ هشتم.
باریلکو، علیرضا (1393). مسؤلیت مدنی. تهران: انتشارات میزان. چاپ پنجم.
تقی­زاده، ابراهیم؛ هاشمی، سیداحمد علی (1393). مسئولیت مدنی. تهران: انتشارات پیام نور. چاپ پنجم.
خمینی، سیدروح­اله (1415هـ.ق). کتاب البیع. جلد دوم. قم: مؤسسه النشر الاسلامی. چاپ پنجم.
خندانی، سید پدرام (1395). «مطالعه تطبیقی امور دیگری در حقوق اروپا و ایران». مجله مطالعات تطبیقی، دوره 7.
خوئی، ابوالقاسم (1417 هـ .ق). مصباح الفقاهه. قم: انتشارات انصاریان.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1363). حقوق تعهدات. جلد اول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ـــــــــــــــــ (1391). دائره­المعارف حقوق. جلد اول. تهران: انتشارات گنج دانش. چاپ دوم.
حیاتی، علی عباس (1380). «اداره فضولی اموال دیگری در حقوق مصر و فرانسه». مجله حقوقی دادگستری، شماره 37.
داراب­پور، مهراب (1378). مسؤلیت­های خارج از قرارداد. تهران: انتشارات مجد. چاپ اول.
ره­پیک، حسن (1388). حقوق مسئولیت مدنی و جبران­ها. تهران: انتشارات خرسندی. چاپ چهارم.
رحمانی، محسن (1388). «بررسی تطبیقی قلمرو اداره مال غیر». دانشنامه حقوق و سیاست، شماره 12.
زراعت، عباس (1394). قواعد فقه مدنی. تهران: انتشارات جنگل. چاپ سوم.
شهیدی، مهدی (1382). آثار قراردادها و تعهدات. تهران: انتشارات مجد. چاپ دوم.
شفاعی، محسن (1325). مجموعه قواعد فقه. یزد: کتابخانه وزیری. چاپ اول.
شیخ طوسی، ابی جعفر محمد (1409 هـ .ق). المبسوط. تهران: انتشارات حیدری.
شیخ الاسلامی، سیدحسین (1372). ترجمه غرر الحکم. جلد اول. قم: چاپ نگین.
صفایی، سیدحسین؛ رحیمی، حبیب اله (1391). مسئولیت مدنی. تهران: انتشارات سمت. چاپ چهارم.
طاهری، حبیب­اله (1418). حقوق مدنی. جلد دوم. قم: انتشارات اسلامی. چاپ دوم.
طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم (1400هـ .ق). ملحقات عروه الوثقی. جلد سوم. قم: مکتبه الوجدانی.
ـــــــــــــــ (1378). حاشیه بر مکاسب. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
طباطبایی، سیدحسین (1393). «قاعده احسان و مجرای آن در نظام حقوقی ایران». مجله جستارهای فقه و حقوق، شماره 2.
عدل، مصطفی (1346). حقوق مدنی. تهران: انتشارات امیرکبیر. چاپ هشتم.
عباسلو، بختیار (1390). مسئولیت مدنی. تهران: انتشارات میزان. چاپ اول.
عمید زنجانی، عباسعلی (1393). قواعد فقه. جلد اول. تهران: انتشارات سمت. چاپ پنجم.
فاضل لنکرانی، محمد (1416 هـ .ق). القواعد الفقهیه. جلد اول. قم: انتشارات مهر. چاپ اول.
قاسم­زاده، مرتضی (1385). مبانی مسئولیت مدنی. قم: نشر میزان. چاپ دوم.
کاتوزیان، ناصر (1385). وقایع حقوقی. تهران: شرکت سهامی انتشار. چاپ دهم.
ــــــــــــــــ (1386). الزامات خارج از قرارداد. جلد دوم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. چاپ هشتم.
لطفی، اسدالله (1383). قواعد فقه مدنی. همدان: انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.
مدنی، سیدجلال­الدین (1383). حقوق مدنی. تهران: انتشارات پایدار. چاپ اول.
میرزا قمی، ابوالقاسم (1324). جامع الشتات. جلد سوم. قم: مؤسسه آل البیت.
مجلسی، محمدباقر (1403هـ .ق). بحار الانوار. جلد دوم. بیروت: دارالحیاد التراث العربی.
موسوی بجنوردی، سید میرزاحسن (1372). القواعد الفقیهه. جلد چهارم. قم: مؤسسه السماعیلیان.
موسوی بجنوردی، سیدمحمد (1394). قواعد فقهیه. جلد اول. تهران: انتشارات مجد. چاپ پنجم.
محقق داماد، مصطفی (1374). قواعد فقه، بخش مدنی. جلد دوم. تهران: انتشارات سمت. چاپ اول.
محقق داماد، مصطفی؛ قنواتی، جلیل؛ وحدتی مبشیری، سیدحسن؛ عبدی­پورفرد، ابراهیم (1393). حقوق قراردادها در فقه امامیه. جلد دوم. تهران: انتشارات سمت. چاپ سوم.
مراغه­ای، میرعبدالفتاح (1382). عناوین در قواعد فقه. جلد دوم. قم: مؤسسه النشر الاسلامی. چاپ اول.
مصطفوی، سیدمحمدکاظم (1412هـ .ق). القواعد. قم: مؤسسه النشر الاسلامی. چاپ اول.
محمدی، ابوالحسن (1394). قواعد فقه. تهران: نشر میزان. چاپ چهاردهم.
نظری، ایراندخت (1392). الزام­های بدون قرارداد. تهران: انتشارات مجد. چاپ اول.
نراقی، احمد (1375). عوایدالایام. الطبعه الاولی. قم: مرکز نشر.
نجفی، محمدحسن (1365). جواهر الکلام. جلد بیست و دوم. قم: دارالکتب الاسلامیه.
Andrew Studd; Russell Cooke; Sukanya Ransford (2010). Trust eeslegalresponsibities and Liabilities.
David Tyler (2013), Trustee Liability guide. chair of insurance working Group and sarahpayne solicitor at Bates & Braithwaite London LLp.
Julian Blake; Mary Groom (2015). Duties of charity Trustees
Josserand (1448). Cours de droit civil positif.
Philip Kirkpatrick (2015). The essential Trussee: what you need to do, what you need to know.
Thomas and Leonardj (2003). Henzkejr. Trusts commom law and IRC 501(c) (3) and 4947sy ward L.
Virgo, Graham (1999). The principles of the law of restitution. 1st published, Greatbritain, oxford university press.