بررسی عوامل شناسایی و اجرای احکام خارجی در حقوق مدنی ایران

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی گروه حقوق خصوصی، واحد علوم و تحقیقات آذربایجان شرقی، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

2 استادیار، عضو هیأت علمی دانشکده حقوق واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،

3 استادیار، عضو هیآت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

4 استاد تمام، عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم اجتماعی ، دانشگاه تبریز ، ایران

چکیده

در توسعه روابط بین‌الملل، شناسایی و اجرای احکام صادره از محاکم خارجی ضرورتی آشکار است چنان که یکی از مسائل مهم حقوق مدنی ایران و بین‌الملل خصوصی را شامل می‌شود. البته این بدان معنی نیست که کشورها خود را ملزم به شناسایی و اجرای بدون قید و شرط احکام خارجی بدانند بلکه هدف این است که با رعایت شرایط امکان اجرای احکام مدنی خارجی فراهم و بدین وسیله به مسئله شناسایی و اعتبار حقوق مکتسبه افراد توجه شده و راه برای توسعه بیشتر حقوق بین‌الملل خصوصی هموار گردد. در این مقاله به دو دیدگاه متفاوت شناسایی و اجرای احکام صادره از دادگاه‌های ایران در کشورهای خارجی که متضمن آگاهی از نحوه شناسایی و اجرای احکام ایرانی از خارجه که بیشتر در چهارچوب حقوق مدنی و حقوق بین‌الملل خصوصی کشورهای خارجی و همچنین شناسایی و اجرای احکام خارجی در ایران که اصولاً جدای از موازین حقوق مدنی و حقوق بین‌الملل خصوصی کشور دیگر که در چهارچوب حقوق مدنی و حقوق بین‌الملل خصوصی ایران مطرح است را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

کلیدواژه‌ها


احـمد مـسلم (بی­تا). القانون الدولی الخاص فی مصر و لبنان. بیروت: دار النهضه العربیه.
اردبیلی، مولی احمد (بی­تا). مجمع القائده و البرهان. جلد 1. چاپ دوم. قم: مؤسسه النشرالاسلامی.
ارفع­نیا، بهشید (1383). حقوق بین­الملل خصوصی. تهران: انتشارات بهتاب. جلد 2.
ارکلش ویلی، الکساندر (1384). «تاثیر قواعد آمره حقوق بین­الملل بر تفسیر و اجرای قطع نامه های شورای امنیت»، ترجمه سید قاسم زمانی، مجله پژوهش­های حقوقی، ش7.
آشتیانی، میرزا محمدحسن (1363). کتاب القضاء. قم: دارالهجره. چاپ 2.
اشمیتوف، کلایوام (1378). حقوق تجارت بین­الملل. ترجمه بهروز اخلاقی و سایرین. تهران: انتشارات سمت. جلد 2.
امامی، سیدحسن (1368). حقوق مدنی. تهران: انتشارات اسلامیه. جلد 4. چاپ 4.
انصاری (1415ق). الحاشیه علی استصحاب القوانین. قم: مطبعه باقری. چاپ 1.
بردبار، محمدحسن (1365). «اجرای احکام مدنی خارجی در انگلستان از نقطه نظر کامن لو»، مجله حقوق بین­المللی، شماره 5.
برنشتاین، ادوایر، ریسانو (1364). «اجرای احکام دادگاه­های خارجی به وسیله دادگاه­های فدرال آمریکا». ترجمه: محمدجواد میرفخرایی، مجله حقوقی دفتر خدمات حقوقی بین­المللی، شماره 2.
بنی­هاشم، رضا (بهمن 1385). مقاله: «شناسایی و اجرای احکام خارجی در حقوق ایران و انگلستان»، ماهنامه قضاوت،  شماره 42.
پشمی، بهرام؛ باقری حامد، یوسف (1394). «ارزیابی مفهوم و کارکرد نظم عمومی به مثابۀ قاعده آمره بین­المللی از منظر فقه امامیه»، نشر کانون وکلای دادگستری، شماره 39 و 40.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1347 ش). «تأثیر اراده در حقوق مدنی». رساله دکتری، دانشکده حقوق دانشگاه تهران.
حدادی، مهدی (بهار و تابستان 1389). «مقایسه مفهوم و کارکرد نظم عمومی در نظام حقوق بین­الملل با نظام های حقوقی ملی»، حقوق خصوصی، شماره 16.
حسینی روحانی، سیدمحمد صادق (1413ق). فقه الصادق. قم: مؤسسه دارالکتاب. جلد 13. چاپ 3.
ــــــــــ (1418ق). منهاج الفقاهه. قم: المطبعه العلمیه. جلد 4. چاپ 4.
ــــــــــ (1412ق). زبده الاصول. قم: مدرسه الامام صادق (ع). جلد 4. چاپ 1.
حـسینی، سیدعلی (١٣٨٦). نظم عمومی و حاکمیت قانون در‌ اسلام‌، سلوک جوانان. چاپ 1.
حکیم، عبدالحمید (1960م). مصادر الالتزام. بغداد: شرکه الطبع و النشر الاهلیه.
سبحانی، جعفر (١٣٧٦). فروغ ابدیت. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی. جلد ٢. چاپ١٣.
سلجوفی، محمود (1389). حقوق بین­الملل خصوصی. تهران: نشر میزان. جلد 2.
ـــــــــــ (1387). حقوق بین­الملل خصوصی. تهران: نشر میزان. جلد 2.
السنهوری، الوسیط (بی­تا). الوجیز‌ فی‌ نـظریه الالتـزام. عبدالمجید الحکیم.
شمس­الدین، مـحمدمهدی (١٤١٢ق). فی­الاجتماع السیاسی الاسلامی. مؤسسه الدولیه للدراسات و النشر. الطبع الاول.
شهری، غلامرضا؛ خرازی، محمد؛ افتاده، غلامحسین؛ اسداللهی، حسن (1388). مجموعه نظرهای مشورتی اداره کل امور حقوقی قوه قضاییه در مسائل مدنی، روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران. تهران.
صادقی، محسن (1384). «مفهوم و اعمال نظم عمومی در مراجع قضایی و شبه قضایی و جلوه­های نوین آن». فصلنامه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 69،
طباطبایی حکیم، سید محمد سعید (1418ق). المحکم فی اصول الفقه. مؤسسه المنار. چاپ 2.
عبدالحمید‌ عـمر و شـاحی (بی­تا). القـانون الدولی الخـاص فـی العراق.
عبدالمجید حکیم (1960). مصادر الالتزام. بغداد.
عزالدین عبدالله (1927).  القانون الدولی الخاص. جزء دوم. چاپ 7.
الفت، نعمت­الله (1384). «نظم عمومی و الزام به انعقاد قرارداد»، فصلنامه تخصصی فقه و حقوق، شماره 7 .
فلسفی، هدایت­اله (1379). «حقوق بین­الملل معاهدات». تهران: فرهنگ نشر نو.
القیسی، ریاض (1966). المرونة و الجمود‌ فی‌ القانون‌ الدولی الخـاص و عـلاقة ذلک بمفهوم القانون الملائم.
کاتوزیان، ناصر (1378). حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها. تهران: انتشارات بهنشر. جلد 1. چاپ 2.
ــــــــــــ (1376). اعتبار امر قضاوت شده در دعوای مدنی. تهران: نشر دادگستر. جلد 5.
کاشی­آرائی، رضاکریم (1390). شرایط اجرای حکم خارجی بر مبنای اعتبار امر مختوم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. شماره 18.
لافورس، کوپنول (1379). حقوق بین­الملل خصوصی. ترجمه مهدی حدادی. قم: مجتمع آموزشی عالی قم.
الماسی، نجادعلی (1370). تعارض قوانین. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ـــــــــــ (1378). تعارض قوانین. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. جلد 7.
ـــــــــــــ (1369). «شناسایی و اجرای احکام خارجی در حقوق فرانسه و حقوق انگلیس و آمریکا»، نشریه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 25.
مـجلسی‌، محمدباقر (١٣٦٨). بحارالانوار. وزاره الثقافه‌ و الارشاد. جلد ٧٢.
مذکرات دکتر ماجد الحلوانی‌، (1970). کویت.
مردانی، محمدحسن (1390). «شناسایی و اجرای احکام دادگاههای خارجی در حقوق ایران»، ماهنامه کانون، تهران، شماره 123.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران (١٣٩٦). تفسیر نمونه. تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه. جلد 11. چاپ 9.
ـــــــــــــ (1410ق). القواعد الفقهیه. قم: مدرسه الامام امیرالمؤمنین. جلد 1. چاپ 2.
مومن، محمد (1419ق). تسدید الاصول. قم: مؤسسه النشر الاسلامی. جلد 2. چاپ 1.
نجفی تبریزی، شیخ راضی (١٤١٤ق). تحلیل الکلام فی شرح الشرایع الاسـلام. الطـبع الاول.
نصیری، مرتضی (1370). حقوق چند ملیتی. تهران: نشر دانش­آموز.
نوین، پرویز (1387). «تعریف و قلمرو حقوق عمومی»، مجله تخصصی قضاوت، شماره 60.
Batiffol, Henri & Lagarde, Paul (1983). Droit international Prive. 7eme. Ed., Paris, Libraire generale de droit ET de Jurisprudence.
Dicey Morris (1980). on the conflict of law, volume2, 10th edition, London, Stevens & sons limited.
Godard V. Gray (1876- l. R. 6Q. B. 139, 149-150) and Schibsby V. Westenhiz (1870- L. R. 6Q. B. 155).
Graveson, R.H (1974). Conflict of Laws, 7th edition, London, Sweet and Maxwell.
Loussouarn, Yvon Bourel, Pierre (1993). Droit International Prive. Paris, Dalloz.