ماهیت و اوصاف قرارداد بهره‌برداری از معدن

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه قم

2 استادیار حقوق خصوصی، دانشگاه تهران

چکیده

وجود ذخایر معدنی عظیم و متنوع در کشور و نیاز به بهره‌برداری از معادن برای تأمین مواد اولیه صنایع، تولید و درآمدزایی از یک سو و لزوم توجه به ملاحظات زیست محیطی، توزیع عادلانه ثروت، رعایت عدالت بین نسلی و مهار بهره‌برداری بی‌رویه معادن از سوی دیگر، ارائه چارچوبی حقوقی را برای بهره‌برداری مطلوب از معادن ضروری می‌سازد. از این رو تحلیل حقوقی قرارداد بهره‌برداری از معدن به‌عنوان فرآیندی برای واگذاری معادن اهمیت می‌یابد. وانگهی، آثار حقوقی قرارداد با توجه به ماهیت و اوصاف ترسیم شده برای آن تعیین می‌گردد. قرارداد بهره‌برداری از معدن، قراردادی است که به‌موجب آن بهره‌برداری از معدنی مشخص و در مدتی معین به متقاضی بهره‌برداری واگذار می‌شود. در تبیین ماهیت این قرارداد، نظریات مختلفی چون اجاره، جعاله، اذن در انتفاع و حق انتفاع قابل طرح و بررسی خواهند بود. قرارداد بهره‌برداری از معدن، قراردادی لازم و قابل انتقال است. الحاقی و تشریفاتی بودن نیز از دیگر اوصاف آن به شمار می‌رود.

کلیدواژه‌ها


  1. آبی، فاضل (1417). کشف الرموز فی شرح مختصرالنافع. جلد 1. قم: دفتر انتشارات اسلامی.

    آل عصفور بحرانی، یوسف بن احمد (1405). الحدائق الناضره. جلد 12. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.

    اسلامی پناه، علی (1382). «تعهدات آگاهانه در قراردادهای واگذاری معادن». مجله پژوهش‌های حقوقی. شمارة 2. صص 33-11.

    انصاری، مرتضی (1415). کتاب الخمس. قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ انصاری.

    امامی، محمد؛ استوار سنگری، کورش (1391). حقوق اداری. جلد 2. تهران: نشر میزان.

    امانی، مسعود (1389). حقوق قراردادهای بین‌المللی نفت. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).

    امینی نسب، حمزه (1394). «ماهیت، شرایط و آثار قرارداد بهره‌برداری از معدن». پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).

    انصاری، ولی الله (1387). حقوق قراردادهای اداری. تهران: نشر حقوقدان.

    بصری بحرانی، زین‌الدین محمدامین (1404). کلمه­التقوی. جلد 5. قم: بی‌جا.

    بوعالم، بن جلال (1389). الگوی عملیاتی عقد جعاله با تأکید بر بخش معدن. ترجمه مهدی صادقی و دیگران. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).

    بهرامی احمدی، حمید (1390). حقوق تعهدات و قراردادها با مطالعة تطبیقی در فقه مذاهب اسلامی و نظام‌های حقوقی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).

    حائری، سید علی بن محمد طباطبائی (1418). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل. قم: مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام.

    حر عاملی، محمد بن حسن (1409). تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه. جلد 9. قم: مؤسسة آل البیت.‌

    حکیم، سید محسن (1416). مستمسک العروه الوثقی. جلد 9. قم: مؤسسه دارالتفسیر.

    حلی، ابن ادریس (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. جلد 1. قم: دفتر انتشارات اسلامی.

    حلی، ابن فهد (1407). المهذب البارع فی شرح مختصر النافع. جلد 1. قم: دفتر انتشارات اسلامی.

    حلی (علامه)، حسن بن یوسف بن مطهر (1420). تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الإمامیه. جلد 1. قم: مؤسسه امام صادق علیه‌السلام.

    ــــــــــــــــ (1420). تحریر الأحکام الشرعیه علی مذهب الإمامیه. جلد 4. قم: مؤسسه امام صادق علیه‌السلام.

    ــــــــــــــــ (1388). تذکره الفقهاء (الطبعه القدیمه). قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.

    ــــــــــــــــ (1413). قواعد الأحکام فی معرفه الحلال و الحرام. جلد 2. قم: دفتر انتشارات اسلامی.

    ــــــــــــــــ (1413). مختلف الشیعه فی احکام الشریعه. جلد 3. قم: دفتر انتشارات اسلامی.

    ــــــــــــــــ (1412). منتهی المطلب فی تحقیق المذهب. جلد 8. مشهد: مجمع البحوث الإسلامیه.

    حلی (محقق)، جعفر بن حسن (1407). المعتبر فی شرح المختصر. جلد 2. قم: مؤسسه سید الشهداء.

    ــــــــــــــــ (1408). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. جلد 1. قم: مؤسسه اسماعیلیان.

    ــــــــــــــــ (1418). المختصر النافع فی فقه الإمامیه. جلد 1. قم: مؤسسه المطبوعات الدینیه.

    حلی، یحیی بن سعید (1405). الجامع للشرائع. قم: مؤسسة سید الشهداء العلمیة.

    خمینی، موسوی، سید روح الله (بی‌تا). تحریر الوسیلة. جلد 1. قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم.

    ــــــــــــــــ (1385). صحیفه امام خمینی. جلد 20. تهران: مؤسسه حفظ و نشر آثار امام خمینی.

    خوانساری، احمد (1405). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع. جلد 2. قم: مؤسسه اسماعیلیان.

    خوئی، ابوالقاسم (بی‌تا). المستند فی شرح العروه الوثقی. بی‌جا.

    سبزواری، محقق، محمدباقر (1423). کفایه الاحکام. جلد 1. قم: دفتر انتشارات اسلامی.

    شهسوار، ساعد؛ میرشکاری، عباس (1389). قانون معادن در نظم حقوقی کنونی. تهران: نشر رهپویان خرد.

    شیروی، عبدالحسین (1378). «نقش قراردادهای استاندارد (نمونه) در حقوق تجارت بین‌الملل و مقایسه آن با قراردادهای الحاقی در حقوق داخلی». مجله مجتمع آموزش عالی قم. شماره دوم. صص 76-61.

    صدر، محمد باقر (1417). اقتصادنا. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.

    ــــــــــــــــ (1403). الإسلام یقود الحیاه. تهران: وزارت ارشاد اسلامی.

    طباطبائی مؤتمنی، منوچهر (1390). حقوق اداری. تهران: انتشارات سمت.

    طرابلسی، ابن براج (قاضی عبدالعزیز) (1406). المهذب. جلد 2. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

    طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1387‍). المبسوط فی فقه الإمامیه. جلد 3. تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه.

    ــــــــــــــــ (1400). النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی. بیروت: دارالکتاب العربی.

    عاملی، بهاءالدین (شیخ بهائی). (1429). جامع عباسی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.

    عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی (1412). البیان. قم: نشر محقق.

    ــــــــــــــــ (1417). الدروس الشرعیه فی فقه الإمامیه. جلد 3. قم: دفتر انتشارات اسلامی.

    ــــــــــــــــ (1410). اللمعه الدمشقیه فی فقه الإمامیه. بیروت: دارالتراث.

    عاملی، (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی (1410). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه (المحشی- کلانتر). جلد 7. بی‌جا: انتشارات داوری.

    عاملی کرکی (محقق ثانی). علی بن حسین (1414). جامع المقاصد فی شرح القواعد. جلد 7. قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.

    فیض کاشانی، محمدحسن (1426). مفاتیح الشرائع. جلد 3. قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.

    قافی، حسین (1383). «ماهیت و میزان اعتبار قرارداد الحاقی». فصلنامة فقه و حقوق. شماره دوم. صص 88-61.

    قانون رقم 66 لسنة 1953 خاص بالمناجم و المحاجر. جمهوریه مصر العربیه. الوقائع المصریه. العدد 16 مکرر فی 19 فبرایر. سنه 1953.

    قانون رقم 86 لسنة 1956 خاص بالمناجم والمحاجر. جمهوریه مصر العربیه. الوقائع المصریه. العدد 22 مکرر (أ) فی 15 مارس 1956.

    قانون الثروه المعدنیه رقم 198 لسنه 2014 جمهوریه مصر العربیه. الجریده الرسمیه. العدد 49 مکرر (أ). فی 9 دیسمبر. سنه 2014.

    قمّی، سید صادق حسینی روحانی (1412). فقه الصادق علیه‌السلام. جلد 7. قم: دارالکتاب – مدرسه امام صادق علیه‌السلام.

    کاتوزیان، ناصر (1391). اعمال حقوقی. تهران: شرکت سهامی انتشار.

    ــــــــــــــــ (1387). اموال و مالکیت. تهران: نشر میزان.

    ــــــــــــــــ (1383). قواعد عمومی قراردادها. جلد 3. چاپ چهارم. شرکت سهامی انتشار.

    ــــــــــــــــ (1378). «طبیعت قراردادهای الحاقی». مجلة مجتمع آموزش عالی قم. شماره اول. صص 26-17.

    کلینی، محمد بن یعقوب (1407). اصولٌ من الکافی. جلد 1. تهران: دارالکتب الإسلامیه.

    کنعانی، محمد طاهر (1389). «حق بهره‌برداری از معادن». فصلنامه حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی. دوره 40. شماره سوم. صص 296-277.

    مظفر، محمود بن حسن (1392). إحیاء الأراضی الموات. قاهره: المطبعه العالمیه.

    مفید، محمد بن نعمان (1413). المقنعه. قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.

    مقدم، عیسی (1386). «انتقال قرارداد». فصلنامه حقوق. دوره 37. شماره 4. صص 242-229.

    مکارم شیرازی، ناصر (1416). انوار الفقاهه کتاب الخمس و الأنفال. قم: انتشارات مدرسة الامام علی.

    منتظری، حسینعلی (1409). دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الإسلامیه. جلد 3. قم: نشر تفکر.

    ــــــــــــــــ (1409). دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الإسلامیه. جلد 4. قم: نشر تفکر.

    ــــــــــــــــ (بی‌تا). کتاب الخمس والأنفال. قم: بی‌جا.

    نایبی، ناصر؛ میرشکاری، عباس (1388). «بررسی حقوقی سند تفویض وکالت و آثار آن». ماهنامه کانون. شماره 100. صص 34-20.

    نجفی، محمدحسن (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. جلد 38. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

    نجفی، جعفر (1422). کشف الغطاء عن مبهمات الشریعه الغراء. جلد 4. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.

    نراقی، احمد (1415). مستند الشیعه فی احکام الشریعه. جلد 10. قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.

     

     

    Davies (2011). investorʼs guide to mining in Canada, Caneda:Davies limited liability partnership (LLP).

    Environmental Defender’s Office of Western Australia (Inc.), mining law - fact sheet 36, 2011.

    1. Chambers, Robin (2005). An Overview of the Australian Legal Framework for Mining Projects in Australia.

    http://definitions.uslegal.com/m/mineral-lease (آخرین مشاهده: 5/6/94)

    http://encyclopedia2.thefreedictionary.