تعهدات قراردادی و شیوه های جبران نقض در معاملات بازار فیزیکی بورس های کالایی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار حقوق خصوصی، دانشگاه خوارزمی (نویسندۀ مسئول).

2 دانشیار حقوق خصوصی، دانشگاه قم

چکیده


معاملات بازار فیزیکی بورس های کالایی ایران - اعم از «بورس کالای ایران» و «بورس انرژی» که بازار معاملات کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا (مشتقات) را تشکیل می دهند- شامل نقد، نسیه و سلف بوده و از مقررات خاص خود تبعیت می کند. با اینکه هر سه قسم معاملة ذکر شده از مصادیق بیع بوده و عقد تملیکی محسوب می شوند؛ لیکن جنبۀ تعهدات ناشی از این قراردادها بر تملیکی بودن آن غلبه دارد. تعهدات ناشی از قرارداد و میزان مسئولیت هر یک از اصیل و کارگزار در این فرایند و نیز ضمانت اجرای نقض تعهدات با استناد به مقررات حاکم بر معاملات بورسی، به عنوان شیوه های جبران نقض این تعهدات مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. در این گونه معاملات، با اینکه اصیل به صورت غیرمستقیم در ارتباط با قرارداد است؛ لیکن در کنار کارگزار خویش همچنان تعهداتی بر دوش دارد و حتی قادر بر ممانعت از انعقاد قرارداد و عدم تحقق آن است. در معاملات موضوع این مقاله سخنی از الزام به تحویل مورد معامله – که قاعدة مقبول حقوق موضوعه ایران است- به میان نیامده و فسخ، انفساخ و جبران خسارات طرف مقابل، شیوه های جبرانی است که در مقررات بورسی بدان اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها


 
احمدوند، ولی الله؛ پارساپور، محمدباقر؛ قربانی لاچوانی، مجید؛ محمودی، اصغر (1385). حقوق قراردادها در اروپا. جلد 1. تهران: انتشارات جهان جام جم.
اسکینی، ربیعا (1385). حقوق تجارت (کلیات، معاملات تجاری، تجار و سازماندهی فعالیت تجاری). چاپ هشتم. تهران: انتشارات سمت.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1388). دائرةالمعارف حقوق مدنی و تجارت. تهران: کتابخانة گنج دانش.
ستوده تهرانی، حسن (1384). حقوق تجارت. چاپ ششم. جلد 4. تهران: نشر دادگستر.
سلطانی، محمد؛ اسفندیاری فر، خشایار (1392). «کارکردهای بورس انرژی با تأکید بر تضمین ایفای تعهدات ناشی از معاملات». فصلنامة بورس اوراق بهادار. سال ۶. شمارة ۲۴.
سوادکوهی، سام (1388). هیئت داوری بازار اوراق بهادار. چاپ دوم. تهران: انتشارات اطلاع رسانی و خدمات بورس.
سوهانی، حسین؛ شهیدی، سید مرتضی (1393). تحلیل حقوقی معاملات بازار فیزیکی بورس کالای ایران. تهران: انتشارات بورس.
عبدی پور، ابراهیم (1391). مباحثی تحلیلی از حقوق تجارت. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
کاتوزیان، ناصر (1386). الزام های خارج از قرارداد: ضمان قهری. چاپ ششم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
(1383). حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها. چاپ چهارم. جلد 4. تهران: شرکت سهامی انتشار.
(1386). مقدمة علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران. چاپ پنجاه و هفتم. تهران: شرکت سهامی انتشار.
محقق داماد، سید مصطفی؛ منش زاده طهرانی، فرزان (1389). «ماهیت و آثار نمایندگی غیرمستقیم در حقوق ایران و حقوق اروپایی». فصلنامة حقوق. دورة 40. شمارة 101.
موسویان، سید عباس (1389). جریمة تأخیر تأدیه. تهران: انتشارات جنگل و پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی.
Lando, O. & Beale, H. (2000). Principles of European contract law. The Hague Boston: Kluwer Law International.
United States General Accounting Office Report to Congressional Committees, (1997). Commodity Exchange Act Issues remain