نگاهی نو به دیدگاه امام خمینی در باره مالکیت معنوی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه ایلام (نویسندة مسئول).

2 دانشجوی دکتری ارتباطات و فرهنگ دانشگاه باقر العلوم قم.

چکیده

چکیده
موضوع مالکیت معنوی که ناشی از هنر و ابتکارات انسان است، اگر چه بحث از آن در حقوق موضوعه دارای سابقه‌ای نسبتاً طولانی می‌باشد؛ اما در فقه امامیه در عصر حاضر مورد بررسی جدی قرار گرفته است. طرح این موضوع در مجامع فقهی دیدگاه‌های متفاوتی را از سوی فقها در پی داشته است؛ به‌­­طوری که برخی آن را همانند مالکیت مادی محترم شمرده و بعضی چون امام خمینی اعتباری برای آن قائل نشده‌اند. با توجه به گسترش ارتباطات از طریق شبکة جهانی اینترنت و قابلیت دسترسی سریع و آسان به تمامی اطلاعات و امکان استفادة برخی افراد از آثار و دستاوردهای دیگران ضرورت این پژوهش روشن می‌شود. در این تحقیق که به صورت توصیفی تحلیلی انجام پذیرفته، با بررسی دیدگاه و ادلة امام خمینی و نیز بررسی دلایل قائلان مالکیت معنوی چنین به دست آمده است که دیدگاه امام صحیح‌تر به نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها


منابع
قرآن‌کریم. ترجمة بهاءالدین خرمشاهی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
آشتیانی، محمدحسن (1404). کتاب القضاء. چاپ دوم. قم: دارالهجرة.
ابن ادریس حلی، محمدبن منصور (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. جلد2. چاپ دوم. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
اراکی، محمدعلی (1413). المکاسب المحرمة. قم: مؤسسة در راه حق.
اشتیاق، وحید (1372). «نظرخواهی از فقها پیرامون مسائل حقوقی و فقهی ناشی از کاهش ارزش پول». نشریة رهنمون. شمارة 6. صص 65-45.
اصفهانی، محمدتقی (1423). هدایة المسترشدین. جلد 3. چاپ دوم. قم: مؤسسة نشر اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
اصفهانی، محمدحسین (1409). بحوث فی الفقه. جلد 3. چاپ دوم. قم: جامعة مدرسین.
امامی، نورالدین (1371). «حقوق مالکیت‌های فکری». فصلنامة رهنمون. شمارة 2. صص 39-25.
انصاری، مرتضی (1422). کتاب المکاسب. جلد 3. چاپ ششم. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
جبعی عاملی، زین‌الدین (1368). منیة المرید فی ادب المفید و المستفید. ترجمة رضا مختاری. چاپ دوم. قم: مکتبة العلوم الاسلامی.
حسینی حائری، سید کاظم (1423). فقه العقود. جلد 1. چاپ دوم. قم: مجمع فکر اسلامی.
حکمت‌نیا، محمود (1387). مبانی نظری مالکیت فکری. چاپ دوم. قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
حکیم، سید محمد تقی (1418). اصول العامة للفقه المقارن. چاپ دوم. قم: المجمع العالمی لأهل البیت علیهم السلام.
خراسانی، محمد کاظم (1427). کفایة الاصول. چاپ سوم. قم: موسسة نشر اسلامی.
شبیر، محمد عثمان (1418). المعاملات المالیة المعاصرة فی الفقه الاسلامی. چاپ سوم. اردن: دارالنفائس.
شبیری، سید حسن (1383). «مبانی فقهی مالکیت معنوی نرم‌افزار». نشریة ره آورد نو. شمارة 6. صص 78- 56.
------ (1380). «وضعیت فقهی حقوقی رایانه در ایران». نشریة کتاب‌های اسلامی. شمارة 7. صص 67- 42.
طوسی، محمدبن حسن (1387). المبسوط فی فقه الامامیه. ترجمة محمدتقی کشفی. جلد 3. چاپ سوم. تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
عمید زنجانی، عباسعلی (1369). «در حق مالکیت و حدود آن...» . مجموعه مقالات فارسی مجمع بررسی اقتصاد اسلامی. مشهد: آستان قدس رضوی.
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الانوار. جلد 2 و 105. چاپ دوم. بیروت: دار الوفاء.
مظفر، محمدرضا (1370). اصول الفقه. جلد1. چاپ دوم. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
موسوی خمینی، روح‌الله (1409). تحریرالوسیله. جلد2. چاپ دوم. قم: موسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره.
------ (1378). صحیفة امام. جلد 11. تهران: موسسة نشر آثار امام خمینی.
------ (1415). المکاسب المحرمه. چاپ سوم. قم: نشر اسماعیلیان.
مهریزی، مهدی (1383). «حقوق معنوی و متون مقدس». مجلة آینة پژوهش. شمارة 85. صص 38- 22.
نوری، حسین (1408). مستدرک الوسایل و مستنبط المسائل. جلد 7. بیروت: موسسة آل البیت لاحیاء التراث.
هاشمی شاهرودی، سید محمود و جمعی از پژوهشگران (1426). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام. جلد 2. قم: مؤسسة دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام.