2
دانشجوی دکتری رشته حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
چکیده
عین مال مرهونه بعد از قبض در اختیار راهن قرار می گیرد، ممکن است از جانب راهن نسبت به آن مال معاملاتی انجام گیرد که منتهی به نقل وانتقال آن گردد، آیا مالک حق این گونه تصرفات در عین مرهونه را دارد یا خیر؟ اگر نتیجه منفی است ضمانت اجرای این منع بطلان است یا عدم نفوذ؟ و اگر پاسخ به آن مثبت است آیا اعمال آن مطلق است یا مقید به حفظ حقوق مرتهن؟ پاسخ به این سؤال ها، بسته به تعیین حدود تصرفات راهن در عین مرهونه دارد قانون گذار در مادۀ 793 و 749 قانون مدنی به بیان این حدود پرداخته است امّا ملاک و معیار مشخصی را در این خصوص ارائه نداده است؛ زیرا در مادة 793 ق.مدنی تنها مانع راهن را «ضرر به مرتهن» دانسته است و در مادة 794 ق. مدنی شرط «نافع بودن» در رهینه را برای تصرف، لازم دانسته است. تعارض ظاهری بین مواد یادشده و نیز فقدان ملاک و معیار واحد در تبیین اصطلاحات «ضرر» و «نفع» موجب شده است تا بین علمای حقوق و قضات دادگاه های دادگستری اختلاف نظر و تشتت آراء به وجود آید. در این مقاله درصدد پاسخ به این سؤال ها هستیم و برای یافتن پاسخ به بررسی فقهی و حقوقی موضوع می پردازیم.
انصاری، مرتضی (1385). کتاب المکاسب. الجزء الثانی. چاپ چهارم قم: مطبوعات دینی.##امامی، سید حسن (1373). حقوق مدنی. جلد 2. قم: نشر کتاب فروشی اسلامیّه.##بروجردی عبده، محمد (1380). حقوق مدنی. چاپ اول. تهران: انتشارات مجد.##بازگیر، یداله (1384). قانون مدنی در آیینة آراء دیوان عالی کشور (رهن- هبه و...). چاپ دوم. بی نا: انتشارات فردوسی.##پور نوری، منصور (1388). مجموعة کامل آراء وحدت رویّة دیوان عالی کشور (حقوقی- کیفری) کاربردی. چاپ اول. بی نا: انتشارات خرسندی.##جعفری لنگرودی، محمّد جعفر (1384). مجموعة محشای قانون مدنی. چاپ دوم. تهران: نشر گنج دانش.##------ (1370). حقوق مدنی (رهن و صلح). چاپ دوم. تهران: نشر گنج دانش.##حسینی، سید محمّدرضا (1383). قانون مدنی در رویّة قضایی. چاپ اول. تهران: انتشارات مجد.##غرویان، محسن؛ شیروانی، علی (1386). ترجمه و تبیین لمعة دمشقیة شهید اول. جلد 1. چاپ سوم. بی نا: انتشارات دارالفکر.##کاتوزیان، ناصر (1382). حقوق مدنی- عقود معین. چاپ چهارم. تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا.##کیایی، عبداله (1384). قانون مدنی و فتاوای امام خمینی. جلد 2. چاپ اول. تهران: انتشارات سمت.##گزیده ای از پایان نامه های علمی در زمینة حقوق مدنی (معاونت آموزش و تحقیقات قوة قضاییه). (1387). جلد 5. چاپ اول. تهران: انتشارات جاودانه.##گرجی، ابوالقاسم (1385). آیات الاحکام (حقوقی و جزایی). چاپ سوم. تهران: نشر میزان.##لطفی، اسداله (1380). مباحث حقوقی شرح لمعه. چاپ اول. تهران: انتشارات مجد.##محقق داماد، سید مصطفی و دیگران (1389). حقوق قراردادها در فقه امامیّه. جلد 2. چاپ اول. تهران: انشارات سمت.##محمد همدانی، اصغر (1388). ترجمة کتاب المکاسب. جلد 2. چاپ دوم. تهران: انتشارات جنگل.##مدنی، سید جلال الدین (1385). حقوق مدنی. جلد 5. چاپ اول. بی نا: انتشارات پایدار.##مجموعه نشست های قضایی (معاونت آموزش قوّة قضاییه). (1384). جلد 6. چاپ اول. بی نا: نشر قضا.##موسوی الخمینی، سید روح الله (امام خمینی). (1421). تحریر الوسیله. الطبعه الاولی. قم: مطبعه موسسه العروج.##------ (1380). ترجمة تحریر الوسیله. جلد 3. چاپ چهارم. قم: انتشارات دارالعلم.##نجفی، محمّد حسن (1940 ه.ق). جواهر الکلام. جلد 25. چاپ ششم. قم: ناشر دارالکتب الاسلامیه.##------ (1374). جواهر الکلام. جلد 25. چاپ دهم. قم: ناشر دارالکتب الاسلامیه.##
)