تأثیر محل وقوع خسارت بر کالا بر مسئولیت متصدی حمل و نقل چند وجهی کالا؛ تحلیل تئوری قرارداد فرضی در کنوانسیون رتردام

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 استاد گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

10.30473/clk.2024.54265.2803

چکیده

ماهیت خاص حمل و نقل چندوجهی کالا ایجاب می‌نماید که حداقل از دو یا چند شیوة حمل متفاوت استفاده گردد. در این بین یکی از مسائل تأثیرگزار بر مسئولیت متصدی حمل و نقل، تعیین محل وقوع خسارت وارد شده بر کالا است. به عبارت دیگر نوع، میزان و سقف مسئولیت و دفاعیات متصدی حمل در خصوص مسئولیتش را می‌توان برحسب مرحلة وقوع خسارت یا تلف کالا تعیین نمود (سیستم شبکه‌ای مسئولیت)، یا فارغ از زمان وقوع آن، تمام مراحل حمل را یک فرایند واحد در نظر گرفت و قواعد یکسانی را اعمال نمود (سیستم یکپارچة مسئولیت). پاسخ به این پرسش که تأثیر محل وقوع خسارت بر کالا، بر مسئولیت متصدی حمل و نقل چند وجهی را باید چگونه قاعده‌مند ساخت، چندان ساده نیست، زیرا هر یک از این سیستم‌ها مزایا و معایبی دارند. از طرف دیگر تمایل به اتخاذ رویه‌های میانه نیز سیستم‌های جدیدی را به ارمغان آورد که ماهیتی تلفیقی دارند. اهمیت بحث زمانی هویدا می‌گردد که توجه کنیم با وجود رشد فزایندۀ حمل و نقل چندوجهی، این حوزه از فقدان یک سند واحد بین‌المللی لازم‌الاجرا رنج می‌برد. در این فضا تنها دو کنوانسیون ژنو 1980 و رتردام 2009 و نیز مقررات آنکتاد/آی‌سی‌سی مصوب سال 1992 هستند که حمل و نقل چندوجهی کالا را به‌نحو اخص مورد توجه قرار داده‌اند و بررسی تطبیقی راه‌کارهای ارائه شده نشان می‌دهد مقررات رتردام با پیش‌بینی تئوری قرارداد فرضی در مادة 26 در قیاس با سایر اسناد زمینه‌های بهتری برای حل این مشکل فراهم آورده است.

کلیدواژه‌ها