مسئولیت مدنی نهادهای تأمین‌کننده برق در ایران و آمریکا از بعد «حاکمیتی» یا «تصدی‌گری»

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی،دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

2 دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 استاد تمام دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف پاسخگویی به این سؤال که مسئولیت مدنی نهادهای تأمین‌کننده برق در ایران و آمریکا تحت چه شرایطی ناشی از اعمال حاکمیتی و تحت چه شرایطی ناشی از اعمال تصدی‌گری می‌باشد؟ در تلاش است با کاربست شیوه کیفی مبتنی بر گردآوری اطلاعات از منابع کتابخانه‌ای (اسنادی) و روش تحلیلی – توصیفی، در قالب انجام مطالعه­ای تطبیقی، برخی مصادیق را که می‌تواند در دو نظام حقوقی ایران و آمریکا ایجاد مسئولیت مدنی برای دولت یا دیگر متولیان امر (نهادهای تأمین­کننده برق خصوصی) در مقابل مصرف­کنندگان یا مشترکین برق نماید را مورد بررسی قرار دهد. یافته‌های این مطالعه حاکی از آن است که مسئولیت مدنی نهادهای تأمین‌کننده برق در ایران و آمریکا در مراحل تولید و انتقال در زمره «اعمال حاکمیتی» و مسئولیت مدنی نهادهای تأمین­کننده برق در مرحله توزیع میان مشترکین و مصرف‌کنندگان در زمره «اعمال تصدی‌گری» قلمداد می‌گردد. به­رغم این اشتراک، مطالعات تطبیقی صورت­گرفته حاکی از آن است که مسئولیت مدنی نهاد تأمین­کننده برق در مرحله تولید، در نظام حقوق ایران مبتنی بر «تقصیر» و در نظام حقوقی آمریکا مبتنی بر «خطای محض» است و بنابراین، چنانچه دولت به مثابه نهاد تأمین­کننده برق به جهت عدم سیاست‌گذاری‌های صحیح و یا عدم سرمایه‌گذاری در امر تولید و یا خرید و انتقال برق کوتاهی کند، واجد مسئولیت مدنی می‌شود، اما از مصادیق مسئولیت مدنی نهادهای تأمین­کننده برق در مرحله توزیع که در زمره اعمال تصدی‌گری تلقی می‌گردد که عمدتاً از سوی نهادهای خصوصی اعمال می‌شود، می‌توان به مسئولیت ناشی از عدم مراقبت و نگهداری از تأسیسات و تجهیزات انتقال و توزیع برق به مشترکین و نیز مسئولیت ناشی از اهمال و کوتاهی در تدابیر پیشگیرانه و اقدامات امنیتی اشاره کرد که عامل «تقصیر» بر احراز مسئولیت مدنی برای نهادهای تأمین­کننده مذکور  نقش اساسی و کلیدی دارد.   

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Ankit, Aman; Liu, Zhanlin; Miles, Scott & Choe, Youngjun. (2022). "U.S. Resilience to large-scale power outages in 2002–2019". Journal of Safety Science and Resilience, Volume 3, Issue 2:128-135; at: https://www-sciencedirect com.translate.goog/science/article/pii/S2666449622000147
Arocena, P. (2008). "Cost and Quality Gains from Diversification and Vertical Integration in the Electricity Industry: A DEA Approach". Energy Economics, Vol. 30, PP. 39-58.
Ebadi, Jafar and Dodabinejad. (2018). "choosing the optimal model of incentive price adjustment considering external effects for Iran's electricity distribution". Quarterly Journal of Environmental and Energy Economics, first year, number 1: 133-172. (In Persian)
Eisenberg, A. M. (2009). "The Role of Fault in Contract Law: Unconscionability, Unexpected Circumstances, Interpretation, Mistake and Nonperformance". Michigan Law Review, 107(8(.
Hillman, A. R. (2014). "The Future of Fault in Contract Law". Duquesne Law Review, Vol 52.
Horlick, Gary & Others. (2002). Natta Provisions and the Electricity Sector. International Institute for Sustainable Development.
https://www.wto.org/english/res_e/publications_e/wtr10_forum_e/wtr10_2july10_e.htm
ICF Consulting. (14 August 2003). The Economic Cost of the Blackout. An issue paper on the Northeastern Blackout. Fairfax
Irani, Mohammad Jafar; Taghizadeh, Ebrahim and Iranshahi, Alireza.. (2022). "Banks' civil responsibility for customers' deposits" Scientific Journal of Danesh Civil Law, Year 11, Number 1: 127-138. (In Persian)
Mathur, Sajal. (2014). Trade, the WTO and Energy Security, Springer.
Molodi, Mohammad; Haji Azizi, Bijan and Gholami, Negin. (2017). "Economic Basis of Damage Distribution in Civil Liability". Legal Studies, 10th Volume, Number 3: 227-258.(in Persian)
Mousavi Bejnordi, Seyyed Mohammad. (2023). Jurisprudence Rules. Tehran: Majd Publications. (In Persian)
Mousavi Mojab, Siddrid and Rafizadeh, Ali. (2014). "scope of criminal liability of legal entities in Islamic Penal Code". Criminal Law Research, fourth year, number 13. (In Persian)
Nazari, Irandokht. (2015). Responsibility of the owner. Tehran: Javadane Jangal Publications.
Nikbakht, Hamidreza and Haftani, Mehdi. (2016). "World Trade Organization and Electricity Trade (Iran's readiness to join)". International Legal Journal, 34th year, number 57: 91-118. (In Persian)
Sharifi, Mohsen; Jabibzadeh, Mohammad Jaafar; Esian Tafarshi, Mohammad and Farjiha, Mohammad. (2012). "Transformations of Criminal Responsibility of Legal Entities in Iran". Judiciary Law Journal, No. 82. (In Persian)
Shiravi, Abdul Hossein and Siraj, Narges. (2019). "How to separate governance and tenure practices in industry, custodian institutions and their relationship". Public Law Studies Quarterly, year 50, number 2: 659-683. (In Persian)
Stoff, S. (2024). Power System Economic: Designing Markets for Power. New York: Weekly.
Tawanir. (2013). special statistics of the electrical industry. especially for managers. (In Persian)
Tawanir. (2013). statistics of the special letter of the electrical industry. (In
Persian)
Unit, faze; Zahidian, Mojtabi and Tajari, Ahmed. (2022). "The basis of contractual responsibilities in American law and a comparative study with jurisprudence and Iranian law". Quarterly Journal of Comparative Islamic and Western Law, 9th year, number 4: 275-302. (In Persian)
Ziyai, Seyyed Yaser and Yaqoubi, Marzieh. (2022). "The exception of "acts of tenure" to the immunity of the government in international law". Ta'ala Legal Quarterly, 13th year, number 4: 217-246. (In Persian)