قواعد حمایتی موجود در قانون حمایت از مصرف‌کنندگان در نگاهی تطبیقی با قانون مدنی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

2 دانشجو کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

3 دانشجو دکتری حقوق خصوصی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

غالباً در روابط اقتصادی، میان تولیدکنندگان و مصرف­کنندگان، توازن اقتصادی وجود نداشته و در بسیاری از موارد حقوق مصرف­کنندگان دچار آسیب می­شود. قوانین تنظیم­کنندۀ روابط خصوصی فی­مابین افراد به ویژه قانون مدنی نیز به دلیل عام بودن به نسبت بسیاری از قوانین دیگر، تنها به بیان قواعد و اصول کلی پرداخته و توجه به جزئیات را به قوانین خاص واگذار کرده یا در خصوص قواعدی که وجود آن در روابط میان تولیدکننده و مصرف­کننده ضروری به نظر می­رسد، سکوت کرده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش کتابخانه­ای، درصدد برآمده تا با بررسی قواعد حمایتی موجود در قانون حمایت از مصرف­کنندگان، به تبیین حقوق ویژۀ مصرف­کننده پرداخته و این قانون را به عنوان تکمله­ای بر قوانین دیگر یا نخستین مرجع بیان­کنندۀ قواعد حمایتی شناسایی نماید. در این راستا ابتدا مواردی از این قانون که در قانون مدنی نیز مورد توجه قرار گرفته­اند و سپس مواردی که مختص قانون مورد بحث بوده و برای نخستین­بار در این مرجع ذکرشده بیان می­گردند. نتیجۀ حاصل از پژوهش نشان می­دهد که به­رغم وجود قواعدی مشابه میان قانون مدنی با قانون حمایت از حقوق مصرف­کنندگان نظیر لزوم جبران خسارت و شیوۀ عمل در خصوص کالای معیوب، قواعد دیگر نظیر لزوم وجود ضمانت­نامه، مفهوم تبانی، تعیین مجازات برای خسارت ناشی از عیب، لزوم وجود استاندارد، ممنوعیت فروش اجباری، لزوم داشتن نمایندگی یا تعمیرگاه مجاز، لزوم الصاق برچسب کالا، لزوم تشکیل انجمن­های حمایت از حقوق مصرف­کنندگان، لزوم نظارت و بازرسی و مسئولیت تضامنی را می­توان به عنوان قواعد مختص قانون حمایت از مصرف­کنندگان و از نوآوری­های این قانون نسبت به قانون مدنی دانست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آزادی، محمد (1391). حقوق کاربردی مصرف­کننده. تهران: مجد.
آقاجانی، زهرا (1386). «مشتری­مداری و حمایت از مصرف­کننده در ایران با تأکید بر حق تعویض یا استرداد کالای خریداری­شده به وسیله مشتری». مجله مؤسسه مطالعات و پژوهش­های بازرگانی، گروه مطالعات و پژوهش­های بازرگانی داخلی، شماره 3، دوره 6، صص 12-1.
ابراهیمی، یوسف و صالحی، جواد (1391). «مبانی و قلمرو تعهد به ارائه اطلاعات به مصرف­کننده کالا». فصلنامه علمی پژوهشی دانش حقوق مدنی، دوره 1، شماره 1، صص 74-61.
احمدی، علیرضا (1393). تحولات حمایت از حقوق مصرف­کنندگان در حقوق ایران. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
امامی، سیدحسن (1397). حقوق مدنی. جلد ششم. چاپ شانزدهم. تهران: انتشارات اسلامیه.
ــــــــــــــ (1400). حقوق مدنی. جلد سوم. چاپ چهل و ششم. تهران: انتشارات اسلامیه.
آندره، تنگ (1398). مبانی و اصول مسئولیت مدنی از دیدگاه حقوق تطبیقی. مترجم صفایی، سیدحسن و حسینی، احسان. تهران: شرکت سهامی انتشار.
باتای، ژرژ (1398). اقتصاد عام. ترجمه غلامی، پیمان و زهره اکسیری. چاپ دوم. تهران: انتشارات نشر چشمه.
بادینی،حسن (1392). فلسفه مسئولیت مدنی. تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.
باریکلو، علیرضا (1401). مسئولیت مدنی. چاپ دهم. تهران: انتشارات میزان.
باقرزاده، احد (1381). بازار، دولت، حقوق مصرف­کننده. قم: انتشارات توسعه قلم.
بیات، فرهاد (1397). حقوق مدنی. چاپ شانزدهم. تهران: انتشارات  ارشد.
جعفری تبار، حسن (1375). مسئولیت مدنی سازندگان و فروشندگان کالا. تهران: انتشارات دادگستر.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1400). دانشنامه حقوقی. چاپ چهارم. تهران: انتشارات گنج دانش.
ـــــــــــــ (1396). دوره حقوق مدنی، حقوق تعهدات. تهران: انتشارات گنج دانش.
خدادحسینی، سیدحمید (1381). «بررسی تأثیر فناوری اطلاعات بر بازاریابی». فصلنامه سنجش و پژوهش،  شماره 29، دوره 3، صص 55-50.
درویشی، مرتضی (1387). مسئولیت مدنی عرضه­کننده کالا و خدمات در مقابل مصرف­کننده. پایان­نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی. دانشگاه تربیت مدرس.
شهیدی مهدی (1385). مجموعه مقالات حقوقی. چاپ دوم. تهران: مجد.
ـــــــــــــ (1391). تشکیل قراردادها و تعهدات. چاپ پنجم. تهران: مجد.
ـــــــــــــ (1400). حقوق مدنی 3 (تعهدات). چاپ پانزدهم. تهران: مجد.
ـــــــــــــ (1400). حقوق مدنی 6 عقود معین 1. چاپ بیست و پنجم. تهران: مجد.
صابری، محسن (1391). شناخت اجمالی انجمن­های صنفی کارگری و کارفرمایی. تهران: انتشارات وارش.
صادقی، محسن و آقاجانی، زهرا (1389). «تحلیل اقتصادی اعطای حق استرداد یا تعویض کالای سالم به مصرف­کننده در ایران». فصلنامه حقـوق، دوره 40، شماره 3، صص 15-1.
صفایی، حسین و رحیمی، حبیب­الله (1400). مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد). چاپ پانزدهم. تهران: سمت.
صالحی، جواد و ابراهیمی، یوسف (1391). «مبانی و قلمرو تعهد ارائه اطلاعات به مصرف­کننده کالا». فصلنامه دانش حقوق مدنی، شماره 1، دوره 6، صص 20-10.
عبدی­پور فرد، ابرهیم و پرتو، حمیدرضا (1390). «مسئولیت عرضه­کنندگان کالا و خدمات در قانون حمایت از حقوق مصرف­کنندگان، حرکتی رو به جلو با بازخوانی قواعد سنتی». فصلنامه مفید، شماره 85، دوره 7، صص 20-17.
عبدی­پور فرد، ابراهیم (1392). «گارانتی و تضمین کیفیت کالا». مجله حقوق اسلامی، شماره 36، دوره 2، صص 19-13 .
عمید، حسن (1377). فرهنگ فارسی عمید. جلد دوم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
غفاری فارسانی، بهنام (1389). مصرف­کننده و حقوق بنیادین او (نگاهی به قانون حمایت از حقوق مصرف­کنندگان). تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات و پژوهش­های بازرگانی.  
فقیه، محمدباقر (1383). نظارت و بازرسی: مفاهیم، تکنیک­ها، کاربردها. تهران: انتشارات مؤسسه فرازاندیش سبز.
فیض­الهی، فرهاد و توسلی­زاده، توران (1396). بررسی عملکرد سازمان تعزیرات حکومتی در برخورد با جرایم گران‌فروشی، کم‌فروشی و احتکار. تهران: انتشارات قانون یار.
کاتوزیان، ناصر (1369). حقوق مدنی، مسئولیت مدنی، ضمان قهری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ـــــــــــــ (1386). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. چاپ شانزدهم. تهران: انتشارات میزان.
ـــــــــــــ (١٣٨٨). حقوق مدنی اموال و مالکیت. چاپ بیست و هفتم. تهران: انتشارات میزان.
ـــــــــــــ (١٣٩١). حقوق مدنی عقود معین. جلد چهارم. چاپ هفتم. تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.
ـــــــــــــ (١٣٩٢). حقوق مدنی قواعد عمومی قراردادها. جلد سوم. چاپ هشتم. تهران: انتشارات سهامی.
ـــــــــــــ (1398). درس­هایی از عقود معین. جلد اول. چاپ چهارم. تهران: انتشارات گنج دانش.
ـــــــــــــ (1398). درس­هایی از عقود معین. جلد دوم. چاپ چهارم. تهران: انتشارات گنج دانش.
ـــــــــــــ (1400). اعمال حقوقی/ قرارداد-ایقاع. چاپ هشتم. تهران: انتشارات گنج دانش.
گندمکار، رضا حسین (1384). مسئولیت تضامنی قراردادی. تهران: مجد.
لیوینگستون، لس (1401). اقتصاد به زبان ساده. ترجمه صدری، شادی. چاپ ششم. تهران: انتشارات دنیای اقتصاد.
محسن شیخی، علی اصغر (1390). نظارت و بازرسی. قم: انتشارات زمزم هدایت وابسته به پژوهشکدۀ علوم اسلامی امام صادق.
منتقمی، مصطفی (1393). «نقش استانداردسازی کالاها در حمایت از حقوق مصرف­کننده». نشریه بررسی­های بازرگانی، دوره 12، شماره پیاپی 67، صص 30-1.
میرشکاری، عباس؛ صمدی، افروز (1397). اصول اروپایی حقوق مسئولیت مدنی. تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.
هندرسن و ریچارد ا. کوانت (1387). تئوری اقتصاد خرد. ترجمه قره­باغیان، مصطفی و پژوهان، جمشید. چاپ دهم. تهران: انتشارات رسا.
یزدانیان، علیرضا (1386). قواعد عمومی مسئولیت مدنی. جلد اول. تهران: انتشارات میزان.
ــــــــــــــ (1387). قلمرو مسئولیت مدنی. چاپ اول. تهران: انتشارات ادبستان.
ــــــــــــــ (1399). حقوق تعهدات قواعد عمومی مسئولیت مدنی. جلد دوم. تهران: انتشارات میزان.
Miller C.J., Harvey Brian W. & Parry Deborah L. (1998). Consumer and Trading Law: Text, Cases and Materials. Second Edition. Oxford University Press.
Jourdain, Patrice (2008). Droit À Réparation, Responsabilité Fondée sur
la Faute
. Responsabilité du Fait Personnel, Juris Classeur Responsabilité Civile et Assurances.
Lattier, Yves-Marie (2007). "Une Curiosité: L'obtention de DommagesIntérêts Sans Dommage". Revue des Contrats, No. 4.
Potter, Lori (2000). “Failure to Disclose How Incentives and Branch of Action Against Physicians the Best Solution”. University of Sanfrancisco Law Review, Vol. 34, Physicians the Best Solution”, University of Sanfrancisco Law Review, Vol. 34.
Prosser and Keeton (1988).