با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی حقوق پزشکی ایران

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق، دانشگاه علوم انتظامی امین، تهران، ایران.

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

دفاع ناظر بر مسئولیت مدنی بنا بر معانی متعدد و کارکردهای متنوع آن، به دسته‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌گردند. یکی از انواع مهم دفاع در مسئولیت مدنی، دفاعیات مبتنی بر تحدید میزان مسئولیت است که اثبات آن بدون نفی مسئولیت خوانده، صرفاً محدودۀ مسئولیت خوانده و میزان خسارات قابل پرداخت توسط وی را کاهش می‌دهد. باوجود اهمیت دفاعیات مبتنی بر تحدید مسئولیت در منسجم ساختن قواعد مسئولیت مدنی از حیث جبران خسارت و نیز ایجاد نظم حقوقی مطلوب در دعاوی مسئولیت مدنی، بررسی این قسم از دفاعیات به‌عنوان یک مبحث مستقل در نظام حقوقی ما مورد غفلت واقع‌ شده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با رویکرد تأکید بر مسئولیت مدنی پلیس، در پی ارائه مبنایی منسجم از طبقه‌بندی انواع دفاع مبتنی بر تحدید مسئولیت در دعاوی مسئولیت مدنی از طریق تفسیری نظام‌مند از قوانین موضوعه داخلی است. در این خصوص سه دسته کلی از دفاعیات مبتنی بر تحدید مسئولیت در دعاوی مسئولیت مدنی قابل ‌شناسایی و بررسی است که به ترتیب بر مبنای دفاع ناظر بر نقش زیان‌دیده در ارتباط با حادثه (شامل تقصیر مشارکتی زیان‌دیده و نیز نقض وظیفه تقلیل خسارت)، دفاع ناظر بر مداخله اشخاص ثالث و تعدد عاملین زیان در وقوع حادثه و در نهایت دفاع ناظر بر حسن نیت عامل زیان تقسیم‌بندی می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اسماعیلی، محسن؛ نصیری، محمد (1401). «اثر سوءنیت عامل زیان بر شروط قابلیت پیش‌بینی و مستقیم بودن ضرر». دیدگاه‌های حقوق قضایی، 27 (99)، صص 101-126.
بیرانوند، رضا؛ خوئینی، غفور؛ عباس­لو؛ بختیار؛ موسوی، سیدصادق (1395). مطالعه عوامل رافع مسئولیت مدنی پلیس در حقوق ایران و حقوق عرفی. دانشگاه خوارزمی. دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
جعفرزاده، سیامک (1400). «انطباق مسئولیت مدنی و عدالت اجتماعی: توجه به مؤلفه تقصیر عمدی». فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، دوره 16، شماره 2.
جنیدی، لعیا؛ تخشید، زهرا (1399). «دفاع در برابر مسئولیت مدنی ناشی از خطای بی‌احتیاطی بر مبنای تقصیر زیان‌دیده با تأکید بر حقوق آمریکا». فصلنامه تحقیقات حقوقی، 23 (92)، صص 147-170.
دیلمی، احمد (1397). «ماهیت و مبنای قاعده حسن نیت و راه‌های اثبات آن». پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، 5 (3)، صص 91-118.
دیلمی، احمد (1388). حسن نیت در مسئولیت مدنی. رساله دکتری. دانشگاه تهران. دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
رحیمی، حبیب­اله؛ خیاطی گرگری، ماهدیس (1395). «نقش زیان‌دیده در مسئولیت مدنی پلیس (مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و انگلیس)». پژوهش حقوق خصوصی، 5 (17)، صص 9-40.
صفایی، سیدحسین؛ بادینی، حسن؛ عباسلو، بختیار؛ صالحی، سعیده (1397). «معیار تقسیم مسئولیت در فرض تعدد اسباب و تحول آن در حقوق ایران». دیدگاه‌های حقوق قضایی، 24 (84)، صص 147-164.
کاتوزیان، ناصر (1390). مسئولیت مدنی (قواعد عمومی). جلد 1. چاپ دهم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
نعمت­اللهی اسماعیل (1398). «اصل جبرانی بودن خسارت و کارکردهای آن در کامن­لا و حقوق ایران». پژوهش‌های حقوق تطبیقی، ۲۳ (۴)، صص ۱۷۵-۲۰۲.
Adar, Y. (2013). "Comparative negligence and mitigation of damages: two sister doctrines in search of reunion". Quinnipiac Law Review, 31(4), pp. 783-842.
Borghetti, J. S. & Whittaker, S. (Eds.). (2019). French civil liability in comparative perspective. Bloomsbury Publishing.
Burrows, A. (2019). Remedies for torts, breach of contract, and equitable wrongs.
Davies, P. S.; Douglas, S. & Goudkamp, J. (Eds.). (2018). Defences in equity. (Vol. 4). Bloomsbury Publishing.
Field, I. (2017). "Good-faith challenge to the taxonomy of tort law defences". University of New South Wales Law Journal, 40(2), pp. 537-565.
Goldberg, J. C. & Zipursky, B. C. (2010). The Oxford introductions to US law: Torts. Oxford University Press.
Goldberg, J. C.; Sebok, A. J.; Zipursky, B. C. & Kendrick, M. (2021). Tort law: Responsibilities and redress. Aspen Publishing.
Goudkamp, J. & Nolan, D. (2016). Contributory Negligence in the TwentyFirst Century. First Edition, Oxford University Press.
Goudkamp, James (2013). Tort law defences. Bloomsbury Publishing.
Harpwood, V. H. (2009). Modern Tort Law 7/e. Routledge.
Harpwood, Vivienne (2000). Principles of tort law. 4th ed. Cardiff Law School
Knobel, J. (2004). "Novus actus interveniens and causation in the law of delict: reappraisal in anticipation of new legislation on the apportionment of loss". Tydskrif vir Hedendaagse Romeins-Hollandse Reg (Journal for Contemporary Roman-Dutch Law), 67(3), pp. 409-425.
Law Commission. (1993). "Contributory negligence as a defence in contract". Law Com, 219.
McBride, N. J. & Bagshaw, R. (2015). Tort Law PDF eBook. Pearson Higher Ed.
Michaud, A. (1984). "Mitigation of Damage in the Context of Remedies for Breach of Contract". Revue générale de droit15(2), pp. 293-340.
Rogers W. V. H. Jolowicz J. A. & Winfield P. H. (2010). Winfield and jolowicz on tort (18th ed.). Sweet & Maxwell.
Summers, Andrew (2015). The Relationship Between Contributory Negligence and Mitigation, 1-29.
Schwartz, V. E. (2021). "Rendering justice in key areas of tort law in the next decade". Southwestern Law Review, 49(3), pp. 378-389.
Thimsen, S., McGorty, E. & Bornstein, B. H. (2011). "Putting face on the corporate defendant". Jury Expert, 23(4), pp. 36-43.
Van Dam, C. (2013). European tort law. OUP Oxford.
Thorne v. City of El Segundo, 802 F. 2d 1131 - Court of Appeals, 9th Circuit 1986: https://law.justia.com/cases/federal/appellate-courts/F2/802/1131/180016/
Federal Act on the Amendment of the Swiss Civil Code (Part Five: The Code of Obligations) of 30 March 1911 (Status as of 1 January 2021): https://fedlex.data.admin.ch/filestore/fedlex.data.admin.ch/eli/cc/27/317_321_377/20210101/en/pdf-a/fedlex-data-admin-ch-eli-cc-27-317_321_377-20210101-en-pdf-a.pdf.