با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی حقوق پزشکی ایران

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار فقه و حقوق، دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران

2 دانشجوی دکترای فقه و حقوق خصوصی، دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران

چکیده

طبق ماده 140 قانون مدنی آلمان که بیانگر نظریه تحول است؛ در صورتی که عمل حقوقی باطلی، متضمنِ ارکان عمل حقوقیِ صحیحِ دیگری باشد، در صورت احراز اراده فرضی طرفین توسط دادرس، عمل حقوقی باطل به عملِ حقوقیِ صحیح متحول می­گردد. هدف از مقاله پیش رو روشن شدن مفهوم نهاد تحول و تمایز آن با نهادهای مشابه در دکترین حقوقی معاصر است. برای دستیابی به اهداف مزبور، تلاش شده با استفاده از رویکرد توصیفی- تحلیلی و استفاده از روش کتابخانه‌ای ابعاد مفهومی و مکانیسم نظریه تحول تشریح شود. بنابر یافته این تحقیق، کاهشی بودن فرایند تحول و مانعتِ ورودِ عناصر خارجی به عمل حقوقی دو ویژگی اصلی این نهاد است که به سبب آنها از نهادهای مشابه، همچون بطلان جزئی، تبدیل تعهد، تصحیح عقد و توصیف عمل حقوقی متمایز می­شود. با در نظر گرفتن نتایج این پژوهش می­توان گفت که نهادِ تحولِ عمل حقوقـی، نهـادی اصیل و به­رغم مشابهت با برخی از نهادهای حقوقی، دارای مفهومی متفاوت و مستقل است.

کلیدواژه‌ها

احمد، یسری (1958). تحول التصرف القانونی دراسه مقارنه للماده 144 من القانون المدنی المصری علی اساس الماده 140 من القانون المدنی الآلمانی. مطعبه الرساله: عابدین.
بدوی، حلمی بهجت (1933). «آثار التصرفات الباطله». القسم الاول، مجله القانون و الاقتصاد، القاهره، سنة الرابعة.
جعفری لنگرودی. جعفر (1386) الفارق. تهران: گنج دانش.
الحکیم، عبدالمجید (1967). الوسیط فی نظریه العقد مع المقارنه و الموازنه بین النظریات الفقه الغربی و ما بقابلها فی الفقه الاسلامی و القانون المدنی العراقی. الجزء الاول فی انعقاد العقد. بغداد: شرکه الطبع و النشر الاهلیه.
رافت، دسوقی (2005). تحول العقد الباطل الی تصرف صحیح. بیروت: دار العلوم للنشر والتوزیع.
الزقاء، مصطفی احمد (1961). الفقه الاسلامی فی ثوبه الجدید. جلد 1. جامعه دمشق: المدخل الفقهی العام.
سعد نبیل، ابراهیم (2001). النظریه العامه للالتزام. جلد 1. مصادر الالتزام. بیروت: دار النهضه العربیه.
السنهوری، عبدالرزاق (1998). نظریة العقد. بیروت: منشورات‌ الحلبی‌ الحقوقیه‌.
ــــــــــــــ (2008). الوسیط فی شرح القانون المدنی. جلد 1. نظریه الالتزام بوجه العام. مصادر الالتزام. بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیه‌.
شمس، عبدالله (1393). «سبب، امور موضوعی و توصیف آنها در دعوای مدنی». تحقیقات حقوقی. شماره 65.
شهیدی، سیدمهدی( 1373). سقوط تعهدات. تهران: مجد.
ـــــــــــ (1390). تشکیل قراردادها و تعهدات. تهران: مجد.
صفایی، سیدحسین (1351). دوره مقدماتی حقوق مدنی. تهران: انتشارات مؤسسه عالی حسابداری.
عبدالظاهر، محمد (2000). الدور المنشی للقاضی فی اطار الروابط العقدیه. قاهره: دار النهضه العربیه.
علی کاظم، الشبانی (2015). تحول العقد فی نطاق القانون المدنی. بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیه.
الفتلاوی، صاحب عبید (1997). تحول العقد. عمان: مکتبه دارالثقافه للنشر و التوزیع.
کاتوزیان، ناصر (1390). قواعد عمومی قراردادها. جلد 3 (آثار قررداد). تهران: شرکت سهامی انتشار.
ـــــــــــــ (۱۳۷۴). نظریه عمومی تعهدات. چاپ اول. تهران: نشر یلدا.
ـــــــــــــ ( 1385). حقوق مدنی وقایع حقوقی. تهران: شرک سهامی انتشار
محسن، منصور حاتم (2006). فکره تصحیح العقد. جامعه بغداد: اطروحه دکتوراه الی کلیه القانون.
محمد امین، ابراهیم (1883). البطلان فی الشریعه الاسلامیه و القانون المدنی. رساله دکتوراه. جامعه القاهره.
مرقس، سلیمان (1960). اصول الالتزامات. جلد 1. فی مصادر الالتزام. قاهره: مطابع دارالنشر للجامعات المصریه.
ملوکی، ایاد (1988). «تحول العقد». بحث منشور فی مجله العلوم القانونیه الصادره عن جامعه البغداد، مجلد 7.
Bouaziz, Hafedh (2017). «La conversion des actes juridiques.« Université de Sfax.
BOUJEKA, A. )2002. («La conversion par réduction: contribution à l’étude des nullités des actes juridiques formels». R.T.D.com.
Carbonnier, J. (2000). Les obligations, 22e refondue. P.U.F.
Cholet, D. (2006). «la novation du contrat«. R.T.D.civ. p. 467 et s.
Cornu, G. (2016). Vocabulaire juridique, 11e éd ؛Paris: P.U.F.
Couret, A. (1981). «La notion juridique de conversion» Toulouse.
DE Jeuge-Maynardi )2015(. Le petit Larousse illustré, Paris: L.G.D.J.
Dypeyron Ch. )1973(. »La régularisation des actes nuls«, Paris: L.G.D.J.
Flour, Aubert J.-L. Savaux E. )2015(.  t.3, »Le rapport d’obligation« 9e éd., Paris: Sirey.
Flour, J. Aubert J.- L. et Savaux É. )2014(. »Les obligations« t.1: »L’acte juridique.« 16ème éd. Par J.- L. Aubert et É. Savaux, Paris: Dalloz .
GHESTIN, J. ) 2001(. »Traité de droit civil, Les effets du contrat« par Ghestin J. Jamin Ch, et Billiau M. 3e éd, 2ème éd. Paris: L.G.D.J.
Ghestin, J. )1988(. (sous la dir.), »Traité de droit civil, Les obligations, Le contrat: formation«. 2e éd, par Ghestin J. Paris: L.G.D.J.
Gout, O. )1999(. »Le juge et l’annulation du contrat« préf. Ancel (P.) P.U.A.M.
Grillet-Ponton, D. )1982(. »Essai sur le contrat innomé« Thèse, Lyon.
Japiot, R.) 1909(. »Des nullités en matière d’actes juridiques, Essai d’une théorie d’ensemble« th. Dijon.
Lamourm, P. )2001(. »Le sauvetage du contrat« th. Grenoble.
Laurent-Bonne, N. )2014(. «La conversion par réduction du testament authentique défectueux».note sous Cass. civ, Paris: Dalloz.
Marty, G. Raynaud, P. (1988). »Droit civil, Les obligations« t.1, Les sources, 2e éd, Paris: Sirey.
 Mazeaud, D. (1997). «La réduction des obligations contractuelles», in Que reste-il de l’intangibilité du contrat ? Actes du colloque organisé à la faculté  de droit et d’économi de Chambéry.
Pactet, Ch. (1975). «De la réalisation de la novation»,  R.T.D.Civ. p.439
Pancrazi-Tian, Marie-Eve. (1996). »La protection judiciaire du lien contractuel.« P.U.A.M.
Perrin, X. (1911). »La conversion par réduction des actes et des personnes juridiques, Essai d’une théorie en droit français« th. Dijon.
Piededlievre, A. (1966). «Quelques réflexions sur la maxime « Quod nullim et nullim producit effectum ». in Mélanges offerts à Monsieur le Professeur P. VOIRIN, Paris: L.G.D.J.
Piette, G. )2004(. »la correction du contrat« tom2, P.U.A.M.
Piotet, (1995). »La formation du contrat en doctorin general et en droit prive suisse«. Beren.
Rieg, A. (2003). «Novation». Rép. civ. Paris, Dalloz.
Simler Ph. (1969). »La nullité partielle des actes juridiques«. préf. Alex WEIL, Paris : L.G.D.J.
Tandogan, H. (1952). »La nullité, l'annulation et la résiliation partielles des contrats: contribution à l'étude de l'inefficacité partielle des actes juridiques« . Genève.
Terre, F. (1957). »L’influence de la volonté individuelle sur les qualifications«  Paris : L.G.D.J.
Terre, F. (2004). «Retour sur la qualification». in Mélanges en l’honneur de Jean-Buffet. Paris,  L.P.A.
Terre, Simler et Lequette (2002). droit civil les obligations. 8 e.  édition, Paris: DALLOZ.