با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی حقوق پزشکی ایران

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار فقه و حقوق، دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران

2 دانشجوی دکترای فقه و حقوق خصوصی، دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران

چکیده

حریم اطلاعات خصوصی به عنوان یکی از اقسام مهم حریم خصوصی مورد توجه نظام های حقوقی بوده. امروزه این مسئله به دلیل پیشرفت تکنولوژی و استفاده روزافزون از فضای مجازی اهمیت بیشتری پیدا کرده است. حمایت مدنی از حریم اطلاعات خصوصی افراد از ضروریات حقوق مدرن است، زیرا هم موجب جبران عادلانه تر خسارتهای زیان دیده می شود، و هم موجب بازدارندگی از پیدایش خطای مدنی می گردد. در حقوق امریکا در کنار مسئولیت مبتنی بر تقصیر در آشکار کردن اطلاعات خصوصی برای گروه محدود، مسئولیت مدنی بدون تقصیر (مسئولیت محض) در انتشار عمومی اطلاعات خصوصی پذیرفته شده است. در حقوق ایران علی رغم وجود مبانی فقهی و حقوقی، مبانی مسئولیت مدنی ناشی از آشکار کردن اطلاعات خصوصی بازنگری نشده است، و در این زمینه نیازمند تحول جدی هستیم. در این مقاله، که به روش کتابخانه ای تدوین شده است، نخست مبانی مسئولیت مدنی ناشی از آشکار کردن اطلاعات خصوصی در حقوق امریکا تبیین می شود. سپس مبانی مسئولیت مدنی ناشی از آشکار کردن اطلاعات خصوصی در حقوق ایران و فقه امامیه بررسی می شود. در نهایت به این نتیجه می رسیم که ضروری است مسئولیت محض به عنوان مبنای مسئولیت مدنی ناشی از انتشار عمومی اطلاعات خصوصی در حقوق ایران پذیرفته شود. در تعیین حدود و استثنائات مسئولیت مدنی ناشی از آشکار کردن اطلاعات خصوصی نیز قواعد و احکام غنی فقهی ما را از الگوبرداری از حقوق امریکا بی نیاز می نماید.

کلیدواژه‌ها

اشتهاردی، علی پناه (1417). مدارک العروه. جلد 27. تهران: دار الأسوه للطباعه و النشر.
اصغری آق‌مشهدی، فخرالدین (1382). «جبران خسارت معنوی در حقوق ایران». پژوهشنامه علوم اجتماعی و انسانی، سال سوم، شماره 9 و 10، صص 48-31.
انصاری، باقر (1393). حقوق حریم خصوصی. چاپ چهارم. تهران: انتشارات سمت.
بادینی، حسن و دیگران (1391). «مسئولیت محض: مبانی و مصادیق». مجله مطالعات حقوق تطبیقی، شماره 1، صص 36-19.
بشروی خراسانی، عبدالله بن محمد (1412). الوافیة فی أصول الفقه. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
بهجت، محمدتقی (1428). استفتائات. قم: دفتر حضرت آیت‌الله بهجت.
بهرامی احمدی، حمید (1394). مسئولیت مدنی. چاپ سوم. تهران: بنیاد حقوقی میزان.
جوان، صدیقه (1394). مسئولیت مدنی ناشی از نقض حریم خصوصی. تهران: انتشارات خرسندی.
حسینی خامنه‌ای، سید علی (1392). رساله آموزشی. چاپ دوم. تهران: انتشارات فقه روز.
حلّی، مقداد بن عبد اللّه (بی‌تا). کنزالعرفان فی فقه القرآن. ترجمة عبدالرحیم عقیقی بخشایشی. جلد 2. قم: بی‌جا.
خراسانی، آخوند محمدکاظم بن حسین (1409). قاعدة الخسارت و الاجتهاد و التقلید (کفایه الأصول). قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
دزفولی، مرتضی ابن محمدامین (1415). کتاب المکاسب. قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
ژوردن، پاتریس (1391). اصول مسئولیت مدنی. ترجمة مجید ادیب. چاپ سوم. تهران: بنیاد حقوقی میزان.
سبحانی تبریزی، جعفر (1424). المواهب فی تحریر أحکام المکاسب. قم: مؤسسه امام صادق علیه‌السلام.
سبزواری، سید علی الاعلی (1413). مهذّب الأحکام. جلد 19. چاپ چهارم. قم: مؤسسه المنار - دفتر حضرت آیت‌الله.
شهیدی، سید مهدی (1399). آثار قراردادها و تعهدات. چاپ هشتم. تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
صدوق قمّی، محمّد بن علی بن بابویه (1386). علل الشرائع. جلد 2. قم: کتاب‌فروشی داوری.
ــــــــــــــــــ (1413). من لا یحضره الفقیه. جلد 3. چاپ دوم. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
صفایی، حسن؛ رحیمی، حبیب‌الله (1395). مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد). چاپ نهم. تهران: انتشارات سمت.
طباطبایی حکیم، سید محسن (1416). مستمسک العروة الوثقی. جلد 12. قم: مؤسسة دار التفسیر.
کاتوزیان، ناصر (1395). الزام‌های خارج از قرارداد (مسئولیت مدنی). جلد 1. چاپ چهاردهم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب (1429). الکافی. جلد 4. قم: دارالحدیث للطباعة و النشر.
عاملی، زین‌الدین (بی‌تا). رسائل الشهید الثانی. قم: انتشارات بصیرتی.
عاملی کرکی، علی بن حسین (1414). جامع المقاصد فی شرح القواعد. چاپ دوم. قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
ــــــــــــــــــ (1409). رسائل المحقق الکرکی. قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی و دفتر نشر اسلامی
کلانتر، سید محمد (1410). کتاب المکاسب (المحشّی). چاپ سوم. قم: مؤسسه مطبوعاتی دارالکتاب.
قاسم‌زاده، سید مرتضی (1387). مبانی مسئولیت مدنی. چاپ پنجم. تهران: نشر میزان.
گودرزی، فرشید (1394). مسئولیت مدنی ناشی از نقض حریم خصوصی. تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
محقق داماد، سید مصطفی (1406). قواعد فقه. جلد 1. چاپ دوازدهم. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
موسوی خمینی، سید روح اللّه (بی‌تا). القواعد الفقهیة و الاجتهاد و التقلید (الرسائل للإمام الخمینی). جلد 1. قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
ــــــــــــــــــ (1415). المکاسب المحرمه. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره.
موسوی قزوینی، سید علی (1424). ینابیع الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
نجفی، محمدحسن (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. چاپ هفتم. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
نراقی، مولی احمد بن محمدمهدی (1422). رسائل و مسائل. قم: کنگره نراقیین ملأ مهدی و ملأ احمد.
نراقی، مولی احمد بن محمدمهدی (1415). مستند الشیعه فی أحکام الشریعه. قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
Best, Arthur & Barnes, David (2007). Basic Tort Law: Cases, Statutes, and Problems. New York: Aspen Publishers.
Chenglin, Liu & Vincent, Johnson, (2018). Studies in American Tort Law. United States: Carolina Academic Press.
Edwards, Stanley & Wells, Patricia Kirtley (2011). Tort Law. New York: Cengage Learning.
Emanuel, Steven (2009). Torts (Emanuel Law Outlines). Aspen Publishers Online. New York.
Goldberg, John & Zipursky, Benjamin (2010). The Oxford Introduction to U.S. Law, Torts. New York: Oxford University Press.
Hasen, Richard (2007). Remedies: Examples and Explanations. Aspen Publishers Online. New York.
Judicial Council of California Advisory Committee on Civil Jury Instructions (2020). Judicial Council of California Civil Jury Instructions, LexisNexis Matthew Bender.
KingJr, Joseph (2004). "Pain and Suffering, Noneconomical Damages, and the Goals of Tort Law". Dallas, SMU Law Review, Vol. 57, P. 164-205.
Mills, Jon (2008). Privacy: The Lost Right. New York: Oxford University Press.
Mulheron, Rachael (2016). Principles of Tort Law. New York: Cambridge University Press.
Nagel, Charles (2018). Modern American Law. Chicago: Forgotten Books,
Scheartz, Solove (2015). Information Privacy Law. New York: Wolters Kluwer.
Statsky, William (2011). Essentials of Torts. New York: Cengage Learning.
Steele, Jenny (2010). Tort Law. New York: Oxford University Press.
The Restatement (2nd) of Torts (1965).
 Wacks, Raymond (2015). Privacy: A Very Short Introduction. New York:
Oxford University Press.
Zavos, Harry (2009). "Monetary Damages for Nonmonetary Losses: An Integrated Answer to the Problem of the Meaning". Function and Calculation of Noneconomic Damages, 43 Loyola of Los Angles Law Review, 193, 2009, P. 250-263.
The Atlanta Journal-Constitution v. Jewell, 251 Ga, App. 808, 555 S.E.2d 175 (Ga. Ct. App. 2001)
Michaels v. Internet Entertainment Group, Inc., 5 F. Supp. 2d 823 (C.D. Cal. 1998).
Wilkins v. NBC, 71 Cal. App. 4th 1066 (Cal. Ct. App. 1999).