با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی حقوق پزشکی ایران

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای حقوق خصوصی، گروه حقوق، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران.

2 2- استاد گروه حقوق،دانشگاه تبریز، تبریز، ایران (نویسنده مسول)،

3 استادیار گروه حقوق، واحد ارومیه، دانشگاه آزاداسلامی،ارومیه، ایران

چکیده

استفاده از قراردادهای سوآپ به‌عنوان روش جذب سرمایه‌گذار خارجی و کاهش ریسک و رفع موانع حمل‌و‌نقل و خطرات صادرات و واردات کالاهای مشابه از یک‌سو ناشی از محدودیت‌ها و الزامات قانونی در خصوص سایر قراردادها و از سوی دیگر ناشی از الزامات اقتصادی در خصوص قراردادهای نوین تجارت بین‌الملل ازجمله قراردادهای سوآپ در حقوق موضوعه ایران و فقه است. در این مورد بحثی که به‌صورت جامع باشد به میان نیامده است. لیکن این سؤال به ذهن می‌رسد که ماهیت حقوقی قراردادهای سوآپ چیست؟ آیا نهاد مشابهی در حقوق داخلی و خارجی با قراردادهای سوآپ وجود دارد یا خیر؟ و این قراردادها چه اوصافی دارند؟ این مقاله در پاسخ به این سؤالات، با بررسی نهادهای حقوقی مشابه داخلی و خارجی به توجیه و تبیین این مسئله می‌پردازد و به این نتیجه می‌رسد که قراردادهای سوآپ با توجه به دامنة گستردة اصل حاکمیت اراده و آزادی قراردادها، در حقوق یکی از قراردادهای پذیرفته شده در ماده 10 قانون مدنی ایران می‌باشد و تراضی طرفین برای لزوم و صحت این قراردادها کافی است. این قراردادها به‌عنوان نهادی نوین دارای ماهیت خاص خود می‌باشد و در کل شامل مجموعه‌ای از روش‌های قراردادی است که مفاد تراضی کیفیت آن را می‌سازد و از طرفی قراردادهای سوآپ دارای اوصافی از قبیل اینکه این قرارداد از عقود تملیکی، رضایی، معوض و موضوع آن اکثراً کالاهای همسان می‌باشد و ریسک معاملات را هم کاهش می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

اسکینی، ربیعا؛ بهنام فرید، دل‌افروز (1390). «ساختار و ماهیت حقوقی حق‌العمل‌کاری». مجله حقوقی دادگستری، شماره 75، بهار 73.
اشرف‌زاده، حمیدرضا (1372). کمیسیون اقتصادی ملل متحد برای اروپا. قراردادهای نمونه در تجارت متقابل. جلد 3. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
اشمیتوف، کلاً یو ام (1392). حقوق تجارت بین‌المللی. جلد 1 و 2. ترجمه بهروز اخلاقی. چاپ چهارم. تهران: انتشارات سمت.
اصغر زاده، عبداله (1374). آشنایی با تجارت متقابل. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
امامی، سید حسن (1397). حقوق مدنی. جلد 1 و 2. چاپ سی و هشتم. تهران: انتشارات کتاب‌فروشی اسلامیه.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1391). مجموعه محشای قانون مدنی. چاپ چهارم. تهران: انتشارات گنج دانش.
جهانگیری، ملیحه (1395). مطالعه تطبیقی قراردادهای نفت و فراورده‌های نفتی با قراردادهای سوآپ. دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی.
حبیب‌زاده قره‌تپه، محسن (1394). «کارکرد قراردادهای سوآپ نفت در ساختار حقوقی و اقتصادی ایران». مجله اطلاعات سیاسی، اقتصادی، شماره 290.
راعی، رضا و سعیدی، علی (1394). مبانی مهندسی مالی و مدیریت ریسک، چاپ دهم. تهران: انتشارات سمت و مرکز تحقیق و توسعة علوم انسانی.
راد، یحیی و شهبازیان، علی (1393). معضلات قراردادهای سوآپ گاز طبیعی و راهکارهای آن. بی‌جا.
رحیمی، فتح‌اله (1395). حقوق قراردادهای نفت و گاز، تحول تدریجی قراردادهای بین‌المللی نفتی ایران. تهران: انتشارات گنج دانش.
شعاریان، ابراهیم و رحیمی، فرشاد (1393). حقوق بیع بین‌المللی. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
شهیدی، مهدی (1398). تشکیل قراردادها و تعهدات. چاپ چهاردهم. تهران: انتشارات مجد.
ـــــــــــــ (1397). حقوق مدنی 6. عقود معین 1. چاپ بیست یکم. تهران: انتشارات مجد.
شیروی، عبدالحسین (1393). حقوق تجارت بین‌الملل. چاپ هفتم. تهران: انتشارات سمت و مرکز تحقیق و توسعة علوم انسانی.
صفایی، سید حسن (1398). دوره مقدماتی حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها. جلد 2. چاپ سی و یکم. تهران: نشر میزان.
صمدائی گله کلائی، آریا و جهانگیری حسین‌آبادی، میثم (1391). قراردادهای سوآپ نفت و تحلیل ماهیت حقوقی آن در ساختار حقوقی ایران. بی‌جا.
قاسم‌زاده، سید مرتضی؛ ره پیک، حسن؛ کیایی، عبداله (1382). تفسیر قانون مدنی، اسناد. آراء و اندیشه‌های حقوقی. تهران: انتشارات سمت.
قاسم‌زاده، سید مرتضی (1386). حقوق مدنی اصول قراردادها و تعهدات. چاپ ششم. تهران: انتشارات دادگستر.
 کاتوزیان، ناصر (1395). دوره عقود معین. جلد 1. چاپ چهاردهم. تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.
ــــــــــــــ (1396). عقود معین. مشارکت‌ها، صلح. جلد 2. چاپ یازدهم. تهران: انتشارات گنج دانش.
ــــــــــــــ (1385). حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها. جلد 1. چاپ هفتم. تهران: شرکت سهامی انتشار.
مقدم، محمدرضا؛ مزروعی، محمد. (1376). «مدل‌سازی و تحلیل قراردادهای بیع متقابل و ارائه مدل بهینه‌سازی قـرارداد در ایـران». مجلة تحقـیقات اقتـصادی. شماره 76.
معصومی‌نیا، غلامعلی و بهاروندی، احمد (1387). «بررسی فقهی قراردادهای پوشش ریسک دارایی‌های ارزی». فصلنامه پژوهشی اقتصادی اسلامی، سال هفتم، شماره 31.
معصومی‌نیا، علی و الهی، مهدی. «امکان‌سنجی فقهی استفاده از سوآپ کالا در بازار مالی ایران». فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی سال یازدهم. شماره 44.
موسویان، سید عباس؛ تملکی، حسین (1392). «بررسی قراردادهای سوآپ کالا از دیدگاه فقه امامیه». فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات مالی اسلامی. سال دوم. شماره دوم.
هال، جان (1376). «مبانی مهندسی مالی و مدیریت ریسک، ترجمه سجاد سیاح، علی صالح‌آبادی». تحقیقات اقتصادی، شماره 76.
نصیـری، مرتضی (1370). حقوق چندملیتی. تهران: امیرکبیر.
Alba, A. L. (1990). "The Egyptian Experience With Countertrade". Journal of Word Trad, vol. 24.
Baker & Cunningham (1983). "Countertrade and Trade law". 5 Journal of Comparative Business and Capital market law.
Blum, (1987). "The East – West Business". Financial Times, 8 June.
Brown and Franklin (1994). Countertrade Paying in Goods and Services (Long man), London.
Berrios, R., and Olson, J. E. (no date). Counter Trad as a Form of Debt Payment. University of Pittsburgh for CIED.
Central Bank of Nigeria ReseAarch department (2016). swap transactions. education in Economics series. No. 7.
Collins, H. (2006). Davies Collins Dictionary Economic. Third Edition Critopher Pass. Bryan Lowes. Leslie.
Foker (1990). "Accepting Soviet Goods in Countertrade: Problems with Product Quality". (March 22) Jounal of Puchasing and Materialis Management.
Gugot (1986). "Countertrade, Contracts in International Business". International Lawyer.
Gray (1986). "Price Instability Hits Expansion". (February 11) FinanciaL Times.
Goldstein (1984). Countertrad: a Stop – Gap SoLution to Foreign Exchange Shortage. (Federal Reserve Bank of New York).
Groenendaal, W. J. H. Van; Mazraati, M. (2006); "A Critical Review of Iran’s Buyback Contracts". Energy Policy, 34. 34.
Jams Chen (2018). What is Swap. Dec8.
Hammond, Grant, T. (1990). Countertrade, Offsets, and Barter in International Economy. (Pinter, London).
Hennart (1990). "Some Empirical Dimensions of Countertradd". Journal of International Business Studies.
Huh (December 1983). Countertrade: Trad Without Cash? 20 Finance and DeveLopment.
Katzman, K. The Iran – Libya Sanctions Act (ILSA), Congressional Research Service; Foreign Affairs, Defense, and Trade Division, CRS Report for the Congress, Order Code RS20871, http‌‌‌: //fpc‌‌‌. state‌‌‌. gov/documents/ organization/23591‌‌‌. pdf.
Loher (September 25, 1988). Barter is his Stock in Trad. New York: Times.
Mcvy, T. (1980). "countertrade and Barter: Alternative Trade Finance by Third World Nations". International Trad Law Journal.
Milenkovic, Tamara-Kerkovic (2004). "Draftingan International Buy-Back greement". UDC339. 5. 057. 7 Series: Economics and Organization, vol. 2, N° 2.
Nule, Ch. & Brexendorff, A. (2005). Iran Investing In The Oil & Gas Industry.
from a Business and Legal Perspective, <www. mena–legal. Com>.
Paula Costa, E. S. and Duarte, G. (2016). HenriQues - Arbitration in swaps: the Portuguese experience.
Treitel, G.H. (1999). The law of contract, Sweet & Maxwell. 10th ed. London, p:162.
Udis B.; Maskus, K. E. (1991). Offsets as Industrial Policy: Lessons from Aerospace, Defense Economics. Vol. 2, No. 2.
Ule, C. & Brexendorff, A. (2005). IRAN INVESTIN6 IN THE OIL & GAS INPUSTRY from a Business and legal perspective, (www.mena legal.com)
Verzariu, Pompiliu (1992). International Countertrade, (US Department of commerce USA.