با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن علمی حقوق پزشکی ایران

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار

2 دانشجوی دکتری

3 استادیار دانشگاه ارومیه

چکیده

چکیده
به موجب رأی وحدت رویه شماره 156 دیوان عالی کشور، مطالبه خسارت در ازای تأخیر در تأدیه حقوق کارمندان دولتی و پرداخت آن از سوی دولت ـ با وجود به رسمیت شناختن این موضوع از سوی قانونگذار در سایر موارد تأخیر در ادای بدهی توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی ـ مجاز نمی­باشد. مبنای استدلال در این رأی، «تفاوت برقراری و پرداخت حقوق مستخدمین که دولت در مقام اجرای قوانین استخدامی مکلف به اجرای آن است با معاملات دولت و همچنین معاملات و تعهدات اشخاص» بیان شده است؛ مبنایی که از نظر قواعد عمومی قراردادها مورد پذیرش نیست.
بنابراین بررسی این نکته ضروری است که چه تفاوتی میان خسارت تأخیر تأدیه حقوق کارمندان دولت با سایر دیون اشخاص حقیقی یا حقوقی وجود دارد؟ و مطالبه و پرداخت خسارت تأخیر در تأدیه حقوق کارمندان دولتی، بر چه مبانی فقهی و حقوقی می­تواند استوار باشد؟ این پژوهش با درک این ضرورت بر آن است رأی وحدت رویه مذکور را تبیین، نقد و ارزیابی نماید و در پی آن، با استدلال به دلائل فقهی و حقوقی، مبانی جواز دریافت خسارت تأخیر تأدیه حقوق کارمندان دولتی را به اثبات رساند.

کلیدواژه‌ها

منابع
قرآن کریم
انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن. جلد 7. چاپ دوم. تهران: انتشارات سخن.
بادینی، حسن؛ حسامی، محمد عزیز (1391) «بررسی مبانی فقهی قابلیت مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از دیدگاه مذاهب اسلامی»، مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی. سال 45. شماره 1.
بحرانی، یوسف بن احمد (1405). حدائق الناظره فی احکام العترۀ الطاهره. جلد 19. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
پولادی، ابراهیم (1388). مهریه و تعدیل آن. چاپ دوم. تهران: نشر دادگستر.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1393). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. جلد 5. چاپ ششم. تهران: گنج دانش.
ــــــــــــــ (1388). وسیط در ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
دهخدا، علی اکبر (1373). لغت­نامه دهخدا. جلد 13. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
روزنامه رسمی شماره 15716- 17/11/1377
روزنامه رسمی شماره 7085 ـ 20/3/1348
سلطانی رنانی، مهدی (1385). «نگاهی تطبیقی به جبران خسارت تأخیر تأدیه در فقه و حقوق». فصلنامه تخصصی کاوشی نو در فقه اسلامی. شماره 50.
شهیدی، مهدی (1387). حقوق مدنی ـ تعهدات. چاپ دوازدهم. تهران: انتشارات مجد.
صفایی، سید حسین (1385). قواعد عمومی قراردادها. چاپ چهارم. تهران: نشر میزان.
صفایی، سید حسین؛ امامی، اسدالله (1386). مختصر حقوق خانواده. چاپ دوازدهم. تهران: نشر میزان.
طاهری، حبیب الله (1387). قواعد فقه. جلد 1. قم: دفتر نشر اسلامی.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1390). حقوق اداری. چاپ شانزدهم. تهران: سمت.
طباطبایی، سید محمدحسین (1417). المیزان فی تفسیرالقرآن. چاپ پنجم. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن. جلد 3. چاپ سوم. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
عاملی، زین‌الدین بن علی (1382). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. جلد 2. چاپ چهارم. قم: دارالتفسیر.
غریبه، علی (1387). «بررسی قابلیت مطالبه جبران کاهش ارزش پول و خسارت تأخیر تأدیه». مجله فقه و تاریخ تمدن ملل اسلامی. شماره 160.
کاتوزیان، ناصر (1374). الزام‌های خارج از قرارداد (ضمان قهری). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ــــــــــــــ (1387). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. چاپ بیستم. تهران: میزان.
ــــــــــــــ (1394). قواعد عمومی قراردادها. جلد 4. چاپ نهم. تهران: شرکت سهامی انتشار.
ــــــــــــــ (1384). مقدمه علم حقوق. چاپ 65. تهران: شرکت سهامی انتشار.
محقق داماد، سید مصطفی (1388). قواعد فقه ـ بخش مدنی. جلد 1. چاپ نوزدهم. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
 معرفت، محمد هادی (1375). «پول و پرسش‌های جدید فقهی» مجله فقه اهل بیت علیهم‌السلام. سال دوم. شماره 7.
معین، محمد (بی‌تا). فرهنگ فارسی معین. جلد 6. تهران: امیرکبیر.
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه. جلد 4. تهران: دار الکتب الاسلامیۀ.
موسوی بجنوردی، سید محمد (1382). «مشروعیت خسارت تأخیر تأدیه». پژوهشنامه متین. شماره 19.
موسوی خمینی، روح الله (1386). تحریر الوسیله. ترجمه علی اسلامی. جلد 2. چاپ بیست  سوم. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
موسویان، سیدعباس (1384). «بررسی فقهی و حقوقی قوانین مربوط به جریمه و خسارت تأخیر تأدیه». مجله فقه و حقوق. شماره 4.
نجفی، محمدحسن (1404). جواهرالکلام فی شرح شرایع­­الاسلام. جلد 23. چاپ هفتم. لبنان: دار احیاء التراث العربی.
نوین، پرویز (1393). انعقاد و انحلال قراردادها. چاپ دوم. تهران: انتشارات جنگل.
یوسفی، احمد علی (1381). «بررسی فقهی نظریه‌های جبران کاهش ارزش پول». مجلة فقه اهل بیت (علیهم‌السلام). شماره 31.
یوسفی، احمد علی (1381). ربا و تورم. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.